Meme kanseri ameliyatı geçiren hastalarda memenin tamamen alınması veya etrafındaki sağlam doku ile beraber tümörün alınması şeklindeki müdahalelerden 12-18 ay sonra metastazların ortaya çıkması sık rastlanan bir tablodur.Uzmanların çoğunluğu bu erken metastazların hastalığın tabii ilerlemesine bağlarlar; yani hasta ameliyat edilmemiş olsa da metastazlar gene ortaya çıkacaktır.

Bu olayın, kanser hücrelerinin ameliyat sırasında dolaşıma karışmasıyla veya daha önce vücudun başka yerlerine gitmiş olan uyku halindeki kanser hücrelerinin büyümesi ile gerçekleşebileceğini düşünenler de vardır.

Tümörle beraber önemli miktarda sağlam meme dokusu da alındığı için cerrahi işlemin tek başına kanserin yayılmasının sebebi olamaz ama ikinci ihtimal pekâlâ gerçek olabilir.

Kanser yayılmasının sebebi ameliyat değil iyileşme olayıdır

Yeni bir deneysel araştırma da kanserin yayılmasının sebebinin ameliyatın kendisinin değil ameliyat yerindeki “iyileşme olayının” olabileceğini düşündürüyor.

Araştırmada, daha önce meme kanseri olmayan farelerin vücutlarının farklı bölgelerine fare meme kanseri hücreleri ekildi (yalancı metastaz).

Başlangıçta tümör hücrelerinin büyümeye başladıkları ama daha sonra bir tür uyku haline geçtikleri görüldü.

Bu uyku hali bağışıklığı baskılanmış olan farelerde değil sadece bağışıklık sistemi sağlam olan farelerde ortaya çıktı ki bu bize bağışıklık sisteminin bu metastazları yok edemediğini ama sınırlandırdığını gösteriyor.

Sadece tümöre müdahale değil herhangi bir cerrahi girişim hayvanların yüzde 60’ ında, kontrol grubunda yer alanların ise ancak yüzde 10’ unda bu metastazların büyümesine sebep oldu.

Cerrahi müdahale sistemik enflamatuar bir cevaba yol açar

Cerrahiden sonra tetiklenen sistemik enflamatuar cevapla beraber, büyümeleri tümör-spesifik T-hücreleri ile baskılanan metastaz yapmış hücrelerin çoğalmaya başladığı anlaşılıyor.

Yara iyileşirken bağışıklık sistemi fazla mesai yapar ve yara yerini onaracak, enfeksiyonu önleyecek ve kan damarlarının artmasını sağlayacak olan hücreleri olay yerine gönderir.

Kemik iliğinden aktive makrofajlar metastazların olduğu yerlere göçerler, tümörle ilişkili makrofajlara dönüşürler ve tümör yakınındaki bağışıklık sistemini baskılarlar, bu da uyku halindeki metastaz yapmış hücrelerin uyanması ve çoğalmasına yol açar.

Bağışıklık sistemi bu şekilde cerrahi yaranın iyileşmesiyle meşgulken vücudun diğer yerlerindeki kanser hücreleri de bir nevi “başıboş” kalıyor olabilir.

Beyin, akciğerler veya karaciğerde yerleşen bu metastazların memedeki kanserden daha tehlikeli olduğu ve hastaların bir kısmının bu sebeple öldükleri unutulmamalıdır.

Anti-enflamatuar ilaçlar metastazları önleyebilir

Bu fare modelinde peri-operatif anti-enflamatuar tedavinin tümör büyümesini aşikâr bir şekilde azaltması da bu düşünceyi destekliyor.

Buna göre, benzer bir uygulamanın meme kanserli hastalarda erken metastazları önlemesi de mümkün olabilir.

Farelerde yapılan deneylerde meloksikam gibi anti-enflamatuar bir ilaç verildiği zaman bağışıklık sisteminin kanserin yayılmasını önleyebileceği görüldü.

Daha önceki çalışmalarda da mastektomiden sonra ketorolak gibi anti-enflamatuar ilaçların kanserin yayılmasını durdurabileceği gösterilmişti.

Gelelim neticeye

Bu araştırmanın sadece meme kanseri ameliyatı olanlar için değil tüm kanser ameliyatı olanlar için çok önemli sonuçları olabilir.

Cerrahi müdahale yapılacak hastalara yapılacak anti-enflamatuar tedavinin metastazları önlediğinin insanlar üzerinde de gösterilmesiyle kanser tedavisinde yeni bir dönem başlayabilir.

Bu arada kanserli hastalarda her türlü cerrahi travmanın riskli olması ihtimalinden dolayı bunlarda gereksiz müdahalelerden kaçınılmasının önemli olduğunu da vurgulamak gerekir.

Bu araştırmadan meme kanseri ameliyatlarının zararlı olduğu ve yapılmamasının daha hayırlı olacağı şeklinde bir sonuç çıkarmak yanlıştır.

Kaynak: http://stm.sciencemag.org/content/10/436/eaan3464?rss=1