– Mirim bugün sizinle biraz akran zorbalığı üzerine sohbet etmek istiyoruz. Bir eğitimci olarak işiniz zor biliyoruz.
– Hoş geldiniz, azizim. Doğrudur, işimiz zor baa!
Zorba deyince önce Yunan yazar Nikos Kazancakis’in 1946 tarihli romanı geliyor aklıma sonra da Nilüfer’in 1995 tarihli Ne Masal Ne Rüya adlı albümünde yer alan bir şarkısı…
– Mirim ben bir veli olarak okullardaki zorbalıktan muzdaribim.
– Azizim, zorba ya da zorbalık ne demek önce terim anlamına bakalım o zaman.
Çocuğun veya ergenin kendi grubundaki diğer kişi veya kişilere karşı olan fiziksel, sözel veya ilişkisel saldırganlık davranışlarının tümü akran zorbalığı olarak tanımlanır.
Bir kişi tarafından uygulanabileceği gibi bir grup tarafından da bir kişiye uygulandığı görülebilir.
– Peki Hocam, bu saldırganlık davranışları nelerdir?
– Kişiye küçük düşürücü lakaplar takılması
Dış görünüşüyle alay edilmesi
Tehdit ve şantajda bulunulması
Fiziksel şiddet uygulanması
Şiddet kullanarak istediğini yaptırma
Hakkında gerçek dışı olumsuz dedikodular çıkarma
Kişisel eşyalarına el koyma ve zarar verme şeklinde örneklenebilir.
– Mirim, günümüzde teknolojinin sıklıkla kullanılması sonucunda siber zorbalık dediğimiz yeni bir zorbalık türü ortaya çıkmıştır.
Aynı yaş grubundaki kişi veya kişilere teknolojik aletleri kullanarak zorbalık davranışlarında bulunulmaktadır.
Sosyal medya üzerinden tehdit mesajları atmak, herkese açık paylaşımlarının altına hakaret içerikli yorumlar yapmak, izni olmadan fotoğraf veya videolarını çekerek bunları sosyal medyada alay ederek paylaşmak gibi davranışlar da siber zorbalığa örnek verilebilir.
– Benim oğlum da akran zorbalığına uğradı ama bana hiçbir şey anlatmadı.
– Doğrudur. Akran zorbalığına uğrayan çocuklar genellikle yaşadıkları bu olumsuz durumu bir yetişkine anlatmaya çekinirler. Bunun birçok sebebi olabilir:
Yetişkinlerin kendisine inanmayacağı inancı, şikâyet ettiği anlaşılırsa daha sert zorbalıklara maruz kalacağı korkusu, zorbalar yerine kendisinin cezalandırılacağı korkusu vb.
Sessiz kalıp zorbalığa boyun eğdiklerinde de durum kendileri için içinden çıkılmaz bir hâl alabilmektedir.
Sürekli olarak zorbalığa maruz kalmak mağdur çocuğun psikolojisini buna bağlı olarak da aile ve sosyal ilişkilerini, okul yaşantısını olumsuz etkileyeceği için bu durumun erken farkına varıp önlemini almak önemlidir.
– Mirim, akran zorbalığına uğrayan çocukta görülen belirtiler nelerdir?
– Akran zorbalığına uğrayan çocukları mağdur çocuk olarak nitelendirilebiliriz. Mağdur çocuklarda görülen belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
En sık görülen belirti çocuğun evden çıkmak ve okula gitmek istememesidir.
Arkadaşlarından uzaklaşarak içine kapanma, sınıf ortamında kimseyle konuşmak istememe
Özgüven düşüklüğü
Sürekli olarak mutsuzluk,
Bezmişlik ve depresif davranışlarda bulunma
Derslerine yeteri kadar odaklanamama ve okul başarısının düşmesi
Fiziksel yaralanmalar
Kitap, defter, kalem gibi özel eşyalarında eksiklik veya okul kıyafeti, çantasında yırtılma, yıpranma vs
– Hocam, akran zorbalığı çeşitleri nelerdir?
– Fiziksel Zorbalıkla başlayalım.
Zorbanın, mağdura karşı itme, onu düşürme, vurma, saçını çekme, ısırma, tekme atma, tükürme gibi fiziksel şiddet içeren davranışlarda bulunmasıdır.
Mağdurun eşyalarına el koyma, zarar verme, izinsiz alma gibi davranışları da bu türün içinde sıralayabiliriz.
Sözel zorbalık da okullarda çok karşılaştığımız ve genellikle en sık görülen zorbalık çeşididir.
Fiziksel özellikleriyle dalga geçme, küfür ve hakaret içerikli konuşma, tehdit etme, herkesin içinde küçük düşürücü cümleler kurma, lakap takma, giyim kuşamı ile dalga geçme gibi sözel şiddet içerikli davranışların tümünü kapsar.
– Yine psikolojik/duygusal zorbalık var hocam.
– Evet, mağduru küçük düşürme, hakkında dedikodu çıkarma, sosyal ortamlardan dışlayarak yalnız bırakma, herkesin içinde utandıracak söylemlerde bulunma, görmezden gelme, diğerlerini ona karşı kışkırtma, onunla konuşmama gibi kişinin sosyal ortamlardan izole olmasına neden olan davranışların tümünü psikolojik/duygusal zorbalık şeklinde sıralayabiliriz.
– Cinsel zorbalık da var tabii ki;
Mağdura cinsel içerikli küfretme, sözlü veya fiziksel yolla cinsel tacizde bulunma veya buna teşebbüs etme, giysilerini istediği dışında çıkartma gibi davranışları kapsar.
– Peki hocam dersini, akran zorbalığını anladık ama bir de çocukları baş başa bıraktığımız ekran zorbalığı var. Onlar sanal alemdeyken neler yaptıklarını bilmiyoruz ya da başlarına neler geldiğini bilmiyoruz.
Ebeveynler olarak onları susturmak için ilgilenmek yerine ekranlara emanet ediyoruz.
Bu konuda ne dersiniz?
Mirim biz buna siber zorbalık diyoruz.
Günümüzde teknolojinin de gelişmesiyle oldukça yaygınlaşan bir zorbalık türü halinde gelmiştir. Bu, sadece çocukların değil yetişkinlerin de sıklıkla maruz kaldığı bir zorbalık türüdür.
Bir kişinin sosyal medya hesaplarını ele geçirme, kişiyi sahte hesaplarla rahatsız etme, paylaşımlarının altına olumsuz ve genellikle hakaret içerikli yorum yapma, kişinin izni dışında uygunsuz fotoğraflarını çekip sosyal medyada yayınlama gibi davranışlar siber zorbalığa örnek verilebilecek davranışlardır.
– Zorbalığın nedenleri nelerdir?
– Bir çocuğun akran zorbalığına başvurmasının birden çok nedeni olabilir. Bunları kısaca sıralamak gerekirse;
Zorbalığa başvuran çocuk ailesinden yeteri düzeyde sevgi almamış, ihmal edilmiş, görmezden gelinmiş bir çocuk olabilir.
Aile ilişkilerinin kötü olmasına da bağlı olarak kendisini sevmiyor olabilir. Bu sebeple akranlarına şiddet uygulayarak kendini ailesine kanıtlama ve gösterme çabası içindedir.
Aile içinde ihmal edilmiş çocuklardan farklı evde olarak sürekli olarak her istediği yapılan “kral çocuk” diye tabir edilen çocuklarda da akran zorbalığına başvurma sıklıkla görülür. Çocuk istediği şey olmadığında bunu oldurmak için akranlarına hatta ebeveynlerine şiddet uygulayacaktır.
Özellikle ergenlik döneminde akranları içinde popüler olmak ve sert, yıkılmaz bir imaj sergilemek bir ergen için çok önemlidir. Bu şekilde akranlarına zorbalık uygulayarak havalı ve popüler birisi olacağını düşündüğü için buna başvuruyor olabilir.
Çocuğun bir takım psikolojik sorunlarının veya davranış bozukluğunun olması akran zorbalığına başvurma nedenlerinden biridir.
– Akran zorbalığı ile baş etme yolları konusunda önerileriniz nelerdir?
– Mirim, akran zorbalığı ile baş etme konusunda ebeveynlerine, öğretmenlere ve rehberlik servisine büyük görev düşmektedir.
Çocuklar akran zorbalığına maruz kaldıklarını aileleriyle kolay kolay paylaşmazlar. Bu sebeple çocukla sürekli olarak iletişim halinde olmak, ona güven vermek ve onu gözlemlemek önemlidir.
Ayrıca çocuğa zorbalık konusunu basit ve açıklayıcı bir şekilde anlatmak, böyle bir durumla karşı karşıya kaldığında güvendiği bir yetişkinle bu konuyu konuşmasını söylemek önlem almak açısından önemlidir.
Çocuğunun akran zorbalığına maruz kaldığını fark eden bir ebeveynin yapması gereken ilk şey öğretmen ile iletişime geçmek, rehber öğretmenden destek almak, okul yönetiminden destek almak ve çocuğun ruh sağlığının zarar görmesini önlemek için bir uzmana başvurmaktır.
Akran zorbalığı uygulayan bir çocukla baş edebilmek için sadece öğretmenin veya sadece ebeveynin çabası yeterli olmayacaktır.
Çocuklar arasındaki ilişkilere ebeveyn olarak kesinlikle müdahale edilmemelidir.
Süreç okul rehberlik servisi ve öğretmenle birlikte yürütülmelidir.
Sağlıklı bir süreçte zarar veren ve zarar gören çocuğun aileleri de karşılıklı görüşerek çözüm arayışında bulunabilir i.
Suçlamak en kolayıdır.
Çocuklardaki zorbalığı önlemek engellemek isterken veli zorbalıklarıyla da sık sık karşılaşıyoruz.
Okul basmalar, hesap sormalar, şiddete başvurmalar ve ne yazık ki öğretmene şiddet basında sık sık yer almaktadır .
Süreçte muhakkak bir uzmandan psikolojik destek alınmalı ve bu süreç aile okul iş birliği halinde yürütülmelidir.
– Mirim, teşekkür ederiz. Umarım bunu velilerimiz ve eğitimcilerimiz okur. Son sözünüzü alabilir miyiz?
– Çocuklarınıza zaman ayırın. Yoksa zaman sizi çocuklarınızdan ayıracak vesselâm.
KAYNAKÇA:
http://pisikonet.com/Yazilarimiz
https://www.aktuelpdr.net/akran-zorbaligi-ve-akran-zorbaliginin-turleri-nelerdir.html
https://cinarpsikoterapi.com/post/akran-zorbaligi_84
Vikipedia.com
Erhan Ziya SANCAR
Eğitimci Yazar
