Çalışanların en önemli haklarından biri olan yıllık ücretli izin hakkı, işçinin daha verimli veya aynı seviyede çalışmasını devam ettirebilmesi için önemlidir. İş Kanununa göre, işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
az olamaz. Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır. Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Yıllık ücretli izinle, işçinin dinlenmesiyle birlikte işvereni ilgilendiren boyutuyla da işçinin dinlenerek daha verimli olması da amaçlanmıştır. Bu bağlamda işçinin, izin döneminde, iznini dinlenerek geçirmek, işverenin de işçiye izin ücretini ödemek zorunluluğu bulunmaktadır. Bu yüzden işçinin iznini kullandığı sırada başka bir işte çalışması yasaklanmıştır.İş Kanunu’nun 58. maddesine göre, yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.
Buna göre, işçi yıllık izninde, işyerinde veya başkasının işyerinde ücretli çalışamaz. Söz konusu çalışma yasağı işyerinin başka bir işyerinde çalışması kadar, kendi işyerinde çalışmasını da kapsar.
Ücretsiz yol izni
İş Kanunu’nun 56. maddesine göre, yıllık ücretli izinlerini işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara talepte bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri şartıyla gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren tarafından toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni verilmesi zorunludur.
Ücretsiz yol iznine ilişkin düzenlemede iki nokta önem kazanmaktadır: Birinci nokta, iznini işyerinin bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek işçinin talepte bulunmasına dairdir. Başka bir ifadeyle, ücretsiz yol izni işçinin talebine bağlıdır. İkinci nokta ise işçinin yıllık iznini işyerinin bulunduğu yerden başka bir yerde geçireceğini belgelemesine ilişkindir. Bu bağlamda işçinin söz konusu durumu belgelememesi halinde, ücretsiz yol izin talebi mümkün olamayacaktır.
Yıllık ücretli yol izni alanlar bu süreyi kullanmadan işe dönerlerse, işveren bunları anılan sürenin bitiminden önce işe başlatmayabilir.
Yıllık izin kullanma dönemleri ve ilanı
İşveren veya işveren vekilleri, izin kuruluna veya izin kurulunun yerine geçenlere danışmak suretiyle işyerinde yürütülen işlerin nitelik ve özelliklerine göre, yıllık ücretli izinlerin, her yılın belli bir döneminde veya dönemlerinde verileceğini tayin edebilir. Bunu işyerinde ilan eder.
Türkiye’deki SSK prim günlerimi Almanya’ya transfer edebilir miyim?
Okurumuz G. Okuyan; “Türkiye’de 4000 gün SSK primim var, 1999 sonrası sigorta girişliyim. Türkiye şartlarına göre 25 yıl çalışma ve 4500 gün prim ödeme koşulu ile İşyerinden ayrılıp emekliliği bekleme hakkım var. Ben Almanya ya geldim ve bu günlerimi, tıpkı Almanya’dan Türkiye ye gelenlerin prim gününü transfer etmesi gibi ben de Türkiye’de ki günlerimi buraya transfer edebilir miyim” diyor.
Türkiye ile Almanya arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmakla birlikte prim transfer anlaşması bulunmuyor. Bunun yerine her ülkenin ödenen prim gün sayısına oranlı olarak sözleşme aylığı yani prim gününe dayalı kısmi aylık bağlaması söz konusu.
Buna göre 60 yaşınıza geldiğinizde 25 yıl sigorta süresi sağlanmış ve 4500 gün priminiz oluşmuşsa aylık talebi yaparsanız, SGK size tam aylık bağlar. Gün eksiğiniz kalırsa sözleşme aylığı talebi yaparsanız SGK sizin Almanya’daki prim gününüzle birlikte 4500 gün ve üzeri priminiz olursa toplam gün üzerinden maaş hesaplayıp bu maaşı Türkiye prim gününe oranlar ve bu sözleşme maaşını öder.
