6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca, uluslararası işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, uygulanması, izlenmesi ile yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni muafiyetlerine dair iş ve işlemlerde izlenecek usul ve esasları, yetki ve sorumlulukları ve uluslararası işgücü alanındaki hak ve yükümlülükleri belirlemek amacıyla Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği 2 Şubat 2022 tarih ve 31738 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Bu Yönetmelik kapsamında; uluslararası işgücünü ve Türkiye’de çalışan, mesleki eğitim gören, staj yapan, sınır ötesi hizmet sunan veya bu kapsamda faaliyette bulunmak için çalışma izni ya da çalışma izni muafiyeti başvurusunda bulunan yabancılar ve bu yabancıları çalıştıran veya çalıştırmak üzere başvuruda bulunan gerçek ve tüzel kişilerin dikkat edeceği hususlara yer verilmiştir.
Uluslararası işgücü politikası
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yabancı çalışanların artmasına bağlı olarak mevzuatta gerekli düzenlemeler yapılmaktadır. Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu işgücünün öncelikle yerli işgücünden karşılanmasına yönelik geliştirilecek politikaların yanı sıra ulusal istihdam politikalarının sürdürülebilirliğini bozmadan, yerli ve yabancı işgücü dengesinin kurularak nitelikli yabancı işgücünden de yararlanılması amacıyla Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü gerekli önlemleri almaktadır.
Yerli ve yabancı işgücünün dengeli bir şekilde istihdamı gözetilirken; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ile stratejik öneme haiz herhangi bir alanda öne çıkmış yüksek nitelikli yabancı işgücünün ülkemize kazandırılması, yatırımın büyüklüğü, istihdama ve ekonomiye katkısı, istihdam düzeyi, ihracat tutarı, faaliyet gösterilen bölge, il veya sektöre katkısı ve benzeri hususlar gözetilerek yüksek nitelikli yabancı yatırımcının ülkemize kazandırılması, yabancıların istihdamına onay verilirken kullanılan temel değerlendirme kriterleridir.
Yabancıların çalışma izni ve çalışma izni muafiyet başvuruları ile diğer başvuruların alınmasına, değerlendirilmesine, sonuçlandırılmasına ilişkin tüm iş ve işlemler Yabancıların Çalışma İzinleri Başvuru Sistemi, üzerinden elektronik ortamda yapılmaktadır. Bu başvurulara ilişkin bilgi ve belgelerin, başvurunun sonuçlandırıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde Yabancıların Çalışma İzinleri Başvuru Sistemi’ne yüklenmesi zorunlu tutulmuştur.
Çalışma izni alınması
Türkiye’de çalışacak yabancının çalışmaya başlamadan önce çalışma izni alması zorunlu tutulmuştur. Kanunlarda veya Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar veya uluslararası sözleşmelerde çalışma izni almadan çalışabileceği belirtilen yabancılar çalışma izni almadan çalışabilirler. Bu kapsamdaki yabancıların Türkiye’de çalışmaya başlamaları yabancı çalışmaya başlamadan en geç bir gün önce ve çalışmalarının sona ermesi, sona erdiği tarihten en geç on beş gün içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirilmelidir.
Yabancı istihdam etme yetkisi bulunan kamu kurum ve kuruluşlarının bu yabancıları çalıştırmaya başlamadan önce Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan çalışma izni almaları zorunludur.
Çalışma izni almadan yabancı istihdam edebileceği özel kanunlarında açıkça belirtilen kamu kurum ve kuruluşları, bu kapsamdaki yabancıların Türkiye’de çalışmaya başlamalarını yabancı çalışmaya başlamadan en geç bir gün önce ve çalışmalarının sona ermesini, sona erdiği tarihten itibaren en geç on beş gün içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirmekle yükümlüdür.
Milli güvenlik kapsamında faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen yabancılar için çalışma izni ve bildirim hükümleri uygulanmamaktadır.
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28’inci maddesi kapsamında doğumla Türk vatandaşı olup da İçişleri Bakanlığından çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan altsoylarından Mavi Kart sahibi olanlar veya Mavi Kart Kütüğüne kaydı olduğunu belgeleyenler Türkiye’de çalışma izni almadan çalışabilmektedir.
Aynı zamanda yabancıların SGK bildirimlerine de dikkat edilmesi gerekmektedir.
