Son aylarda MERS teşhisi konanların sayısındaki artış ve hastalığın Mısır, Malezya, Endonezya ve Filipinler’ de görülmesi hac mevsimine birkaç ay kala endişeleri artırıyor.
Dünya Sağlık Örgütü’ nün son raporunda yeni vakaların yüzde 75’ inin insandan insana bulaşma olduğunu ama artışın daha fazla test yapılması veya vir
üsün mutasyonundan ziyade hastalıktaki mevsimsel bir artışa bağlı olabileceği vurgulanıyor.
Araştırmalar, hastalığın Suudi Arabistan’ daki develerin yüzde 75’ inde bulunduğunu, develer ilkbaharda doğum yaptıklarından virüsün yavru develerden bunlarla ilgilenenlere geçebileceğini gösteriyor.
İlk defa 2012’ de görülen MERS teşhisi konanların sayısı 350’ ye ve bu yüzünden hayatını kaybedenlerin sayısı 100’ e yükselmiş oluyor (2).
Yeni bir SARS mı?
MERS, ilk defa 2012 haziran ayında ağır bir solunum yolları enfeksiyonu tablosunda hayatını kaybeden Suudi Arabistan’ lı bir hasta sayesinde tanındı ve hastalığa yol açan virüs de 2012 Eylül ayında izole edildi.
“Coronavirus” ailesinden olan bu yeni virüse önce “novel coronavirus” ve “SARS-benzeri virüs” gibi isimler verildi ama daha sonra “Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus” veya kısaca “MERS-CoV” olarak adlandırılması uygun bulundu.
MERS şimdiye kadar çoğu Suudi Arabistan ve Orta Doğu ülkelerinde (Katar, BEA, Ürdün) tespit edildi, bunların yüzde 40 kadarı solunum ve böbrek yetersizliği sonucu hayatını kaybetti.
Hastalığa Fransa, İtalya, Almanya, İngiltere ve Tunus’ ta Orta Doğu ile doğrudan veya dolaylı ilgileri olan kişilerde rastlandı.
Corona virüsler, insan ve hayvanlarda hastalık yapan büyük bir virüs ailesidir; bunlar birkaç günde geçen basit bir “soğuk algınlığından” ölümcül olabilen SARS’ a kadar farklı solunum yolları enfeksiyonu tablolarına sebep olabiliyorlar.
Bulaşma yolu tam belli değil
MERS-CoV’ un insanlara nasıl bulaştığı tam olarak belli olmamakla ama MERS teşhis edilen hastaların tümünün de hasta kişilerle yakın temasları olduğu biliniyor.
Hasta bir kişiden sağlık personeline bulaştığına ve aynı aileden kişilerde görüldüğüne ait dair örnekler insandan insana bulaşmanın mümkün olabileceğini düşündürüyor.
Hastaların virüsü aynı kaynaktan mı aldıkları, bunlardan birinin alıp diğerlerine mi bulaştırdığı net olarak bilinmiyor.
Virüsün hasta kişiden solunum yoluyla havaya saçılması yoluyla veya hasta kişinin salgılarıyla kirlenmiş yüzeylerden temasla geçmesi mümkün ama hastalığın bugüne kadar oldukça az sayıda kişide görülmesi bulaşmanın çok zor olduğunu gösteriyor.
Virüsün kaynağı develer mi?
MERS-CoV veya ona çok benzeyen bir virüsün develerde bulunduğuna dair bilgiler olmakla beraber MERS teşhis edilen hastaların çoğunun develerle doğrudan temasları olmayan kişiler olması dolaylı yollardan bulaşma ihtimalini artırıyor.
Bazı hayvanların virüsün kaynağı olması veya aracı konak olmaları da mümkün olabilir.
MERS-CoV’ un yarasalarda tespit edilen virüslerle benzerlikleri varsa da, bu durum MERS-CoV’ un kaynağının yarasalar olduğu manasına gelmiyor.
MERS, SARS’ a benziyor
MERS’ in belirtileri 10 sene evvel 30’ dan fazla ülkede görülen 8 bin kişiyi hasta eden ve bunların 800’ ünün ölümüne yol açan SARS’ a çok benziyor.
Bu sebeple MERS’ e medyada “Suudi SARS” ı adı bile verildi.
Hastalığın başlıca belirtileri, yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığıdır; birçok hastada zatürree ve ishal, karın ağrısı gibi mide bağırsak sistemine ait belirtiler de bulunuyor.
Bazı hastalarda böbrek yetersizliği görülebiliyor.
Çoğu erkek olan hastaların yüzde 40 kadarı ölüyor.
MERS’ ten korunmak için neler yapılabilir?
MERS’ e sebep olan virüsün kaynağı ve bulaşma yolu bilinmediğinden bu hastalıktan kesin olarak korunmak mümkün değil ama bu tür enfeksiyonların önlenmesinde işe yarayan bazı tedbirler işe yarayabilir.
Bunlara, MERS’ in çok görüldüğü Suudi Arabistan ve Orta Doğu ülkelerine gidecek olanların özellikle de hac farizasını yerine getirecek olanların uymasında fayda var.
BİR: Eller sık sık bol su ve sabunla yıkanmalı.
İKİ: Eller, ağız burun ve göze temas ettirilmemeli
ÜÇ: Kalabalık ortamlarda bulunmaktan ve hasta görünümlü insanlarla yakın temastan kaçınmalı.
DÖRT: Başkalarının eşyalarını kullanmamalı, eşyaları başkalarıyla paylaşmamalı.
Şüpheli hayvanlarla temas edenler elbise ve ayakkabılarını değiştirmeli.
DÖRT: Bağışıklığı destekleyecek sağlıklı beslenme, düzenli uyku, sigara-alkol kullanmama, her gün yarım saat güneş banyosu gibi tedbirlere uyulmalı.
MERS’ in tedavisi mümkün mü?
Elimizde MERS’ e karşı etkili bir ilaç veya aşı yoktur.
Pnömoni ve solunum yetersizliği belirtileri gösteren hastalara zamanında solunum desteğinin sağlanması, böbrek yetersizliği olanlara diyaliz yapılması hastaların hayatta kalmaları için çok önemlidir.
Hacca gitmek tehlikeli mi?
Bu durumda hacca gitmenin tehlikeli olduğu söylenemez.
Sadece, bu ülkelere gidecek olanların genel temizlik ve sağlık kurallarına titizlikle riayet etmeleri ve orada veya döndükten sonra grip benzeri hastalık belirtileri gösterenlerin MERS ihtimali bakımından değerlendirilmeleri gerekir.
Gelelim neticeye
Henüz iki sene kadar önce tanınan bu solunum yolları enfeksiyonu tablosunun bu sürede sadece 350 civarında insanda görülmüş olması, virüsün bulaşıcılığının çok düşük olduğunu gösteriyor ve yüreklere su serpiyor.
MERS-CoV’ un antijenik yapısında insandan insana kolayca bulaşmasına sebep olacak bir değişiklik olmaması da endişelenmeyi azaltıyor.
Hacı adayları gönül rahatlığı ile yola çıkabilirler ve huzur içinde ibadetlerini yerine getirebilirler.
KAYNAKLAR
1. http://www.saudigazette.com.sa/index.cfm?method=home.regcon&contentid=20140426203132
2. http://abcnews.go.com/Health/sars-mers-virus-spreads-countries/story?id=23491100A
