“Kiralık fayton” ilanı esnafı şaşırtmıştı. Şehir içinde faytonun ne işi vardı. Sokaklarda atların kokusu ve pisliğiyle kimse uğraşmak istemezdi.
Kiralık fayton yöneticiler arasında tartışmalara neden oldu. Fakat “Dereyi görmeden paçayı sıvıyorlardı.” Çünkü olay atlı fayton yerine arabalı faytondu. Önde faytonu çeken sürücü ve arkasında ise insanların oturacağı lüks koltuklu kabin yer alıyordu.
Fayton çekicinin arkasına bağlanır ve altı kişilikti. Yanları açık, üstü kapalıydı. Yapısı kaliteli ve estetikti. İstendiği zaman otomatik olarak kapanıyordu.
Şehrin önemli yerlerini görmek isteyenler, faytonu tercih ediyordu. Bu haliyle de fayton tartışmaların odağına oturmuştu. Yalnız gezen insanlar tarafından tercih edilirdi. Şartları yerine getiren lüks faytonu herkes satın alabilir, plaka sınırlaması olamazdı. Genelde tarihi yerlerde daha çok görev yaparlardı.
Fayton sürücüleri, genelde yavaş ve temkinli giderlerdi. Hız yapmaları yasaktı, cezası işten el çektirmekti.
Böylece faytonlar, çok geçmeden belleğe yazıldı. Yıllardır hizmet veriyor gibi değer buldu. Aranıp da bulamadıkları gezi aracı ayaklarının dibinde servise hazırdı. Yıllarca atların çektiği fayton unutulmuştu. Çünkü atların sokakları pisletmesinin önüne geçilememişti. Yerlilerden atları isteyenler çıksa da üzerinde durulmadı. İnsanlar iyiye ve güzele kolay alışıyordu. Motorlu bir çekicinin garantili hareketi kaynaktan su içmek gibi, hayranlık yaratıyordu.
Motorlu faytonların sayısı gün geçtikçe arttı. Fakat kazançları mevsime göre değişti. İlk bahar ve yaz mevsiminde şehrin tanıtım gülü olan faytonlar, özellikle kış günlerinde kabuklarına çekildi. Yine de faytonlar farklı bir esnaf türü yarattı.
Faytonlar şehrin, gezilip görülecek yerleri için önemli elemanlardı. Ayrıca yabancı dil öğrenmeye de neden oldu. Dolmuşçular önce dert yansalar da sonradan şikayetçi olmadılar. Taksi dolmuşçulara yararları da dokundu.
Faytonlar tarihi eserlerin dibinde bekliyorlardı. Fotoğraf çektirenler faytonun veya taksinin yolunu tutuyordu.
Faytonlar atların hegemonyasına son verirken, koku problemini de ortadan kaldırmıştı.
Faytonlar şehrin gülü olmaya devam ediyordu.
Hasan TANRIVERDİ