Hakaret ediyor ama tenkid ettiğini zannediyor. Gönülleri yerle yeksan ediyor ama itibar kazandığını zannediyor. El etek öpe öpe yükseleceğini, küfrede küfrede yeneceğini zannediyor. Ne siyasette nede eğitimde tenkid bilinir değil hakaret tenkid zannediliyor. Tenkid etmek ustalık ister. Amaç yanlışı göstermek ve doğruyu öğretmekse tenkid bir ilaçtır. Devamlı yanlışlar söyleniyor fakat olması gereken hiç dile gelmiyorsa ben buna tenkid demem gıybet derim.
Tenkid ustalarından örnekler vereceğim sizlere. Ama öyle böyle değil gerçekten bazı ustalar var ki, karşısındakini incitmeden öyle bir eğitiyorlar, yanlışı doğruya öyle bir çeviriyorlar ki, o kişi ölünceye kadar aldığı o dersi unutmaz .
Usta tenkidçilerden biri Nasreddin hocadır. Üzerek, kırarak, inciterek, nefret ettirerek eğitmez asla. Nasreddin hocamız bir yanlışı karşısındakini tebessüm ettirerek eğitir öğretir. Nasreddin hocanın memleketinde siyasetin ve eğitimin bu zavallı hallere düşürülmesi ne hazin değil mi ?
Hocaya sorarlar
– Neden eşeğe ters biniyorsun hocam
– Nerden geldiğimi unutmamak için demiş.
Ülkemiz nerden geldiğini unutanların cenneti oldu sanırım. Geldikleri yeri unutanların kalbi gaflet, dili küfür, çevresi münafık, cebi akrep dolu.
Necip Fazıl Kısakürek de eğitim ve tenkid ustalarındandır.
Necip Fazıl, bir gün vapurla Kadıköy’e geçerken, yanına biri yaklaşarak;
–“Üstad! Peygambere neden gerek duyuldu? Biz insanlar kendi yolumuzu bulabilirdik” der.
– Necip Fazıl, ona şu cevabı verir:
–“Ne diye vapura bindin ki, yüzerek geçseydin ya karşıya”
***
Neyzen Tevfik den bir örnek verelim
” Bir gün Neyzen Tevfik bir lokantada yemek yerken, yemekten bir kıl çıkmış. Hemen kılı alıp bir kenara bırakmış. Az sonra bir kıl daha çıkmış. Aynı şekilde o kılı da alıp diğer kılın yanına bırakmış. Birazdan bir kıl daha çıkmasın mı? Bu sefer de garsonu çağırıp şöyle demiş:
“Bu kılları ayrı bir tabakta getirseniz de, isteyen istediği kadar alsa daha iyi olmaz mı?”
***
Mehmet Akif den bir örnek verelim
Bir genç Mehmet Akif’ i küçük düşürmek iiçin,
– “Afedersiniz, siz veteriner misiniz?” der.
Mehmet Akif hiç istifini bozmadan şöyle der;
– “Evet, bir yeriniz mi ağrıyordu?”
***
Diyojen den bir örnek
Hayatını bir fıçıda, bir aba, ekmek ve şarapla geçiren, zenginliği parada pulda değil de akılda fikirde arayan Diyojen, dar bir sokakta süslü püslü, şımarık bir zenginle karşılaşmış.
Zengin”Çekil kenara ” demiş.”Ben bir serseriye yol vermem”.
Diyojen kenara çekilirken “Ben veririm”demiş.
***
o. Demirci hoca dan bir örnek
Kadıköy Camiinde vaaz vermekte olan O. Demirci Hocaya:
– Hocam, at nalını evimizin kapısına asarsak uğur getirir mi? diye sormuşlar.
Demirci hoca:
– Zannetmiyorum, diye cevap vermiş. Onlardan her At’ta dört tane var ama, bütün gün kamçı yiyip duruyorlar.
***
Evet gördüğünüz gibi tenkid ustalarından bizim de öğreneceğimiz noktalar vardır.Tenkit etmesini öğrenelim ama tenkit ettiğimizi zannederek kimseye hakaret etmeyelim. Tenkit davranışa yönelik yapılır, hakaret ise şahsa yapılır. Yere çöp atan birisine LÜTFEN ÇEVREMİZİ KİRLETMEYELİM deme hakkımız vardır ama ALLAH IN KÖRÜ ÇÖP ATILMAZ TABELASINI GÖRMEDİN Mİ deme hakkımız yoktur.
21 Şubat 2010 Pazar
UĞUR ÖZALTIN
Tenkid : Bir kimse veya şeyin iyi veya kötü taraflarını bulup meydana çıkarmak.Tenkid yapıcı veya yıkıcı olabilir. Tenkitten maksat, doğrunun ve yanlışın iyi niyetle ortaya konulması, hakikate ulaştıracak yolun ve imkânların gösterilmesidir. Sadece yanlışı söylemek, doğruyu göstermemek yıkıcı bir tenkiddir. Tenkid edenin, tenkid edeceği mesele hakkında bilgili olması gerekir. Tenkide his, ihtiras, menfaat, peşin hüküm araya girmemeli, tenkid konusunda Hz. Ali’nin (R.A.) şu sözünü unutmamalıdır: “Sen hakikatı insanla bilemezsin, önce hakikatı tanı, sonra ehlini de tanırsın.” (Bak: Gıybet) Osmanlıca sözlük.
Hakaret : Küçüklük. İtibarsızlık. Hor ve hakir görmek. Küçümseme. Küçük görme, hürmetsizlik, uyumsuzluk, cimrilik, lütufsuzluk.
