Bir işyerinde çalışanlar için işverenler tarafından genel sağlık sigortası primi, malullük yaşlılık ve ölüm sigortası primi, hastalık, analık, iş kazası ve meslek hastalığı primi ve işsizlik primi ödenmektedir.
Çalışanların emekliliği, malullük yaşlılık ve ölüm sigortası için ilk prim bildirilen gün ve matrah dikkate alınarak hesaplanmaya başlıyor ve bu süreç emekliliğe kadar sürüyor. Stajyer olarak işe girip de ilk başlangıç tarihi staj başlangıç tarihi olarak sayılmamasının da sebebi budur. Çünkü stajyerler adına uzun vadeli sigorta kolları dediğimiz, malullük yaşlılık ve ölüm sigortası primi yatırılmıyor.
Genel olarak yaşlılık sigortası olarak belirtebileceğimiz bu yoldan, SGK tarafından sigortalıya sağlanan başlıca haklar, yaşlılık aylığı bağlanması ve toptan ödeme yapılmasıdır.
Genel olarak emeklilik işlemlerinin yapılabilmesi için;
1- Sigortalı, SGK’ dan emekli olabileceğine dair bir yazı getirir, yazıyla birlikte kişi emeklilik sebebiyle çıkış talebini işyerine iletir,
2- Çıkış verildikten sonra vatandaş ya e-devlet üzerinden online başvuru yapar ya da tahsis talep beyan ve taahhüt formu ile SGK’ya elden başvurur.
3- Başvuru sonrası SGK re’sen emeklilik için gerekli şartları tamamlayıp tamamlamadığını tespit eder. Örneğin varsa kamu hizmetleri talep edilir vb.
Gençler ne zaman emekli olacak?
Son 5-6 yıl içinde işe girmiş olan bazı genç arkadaşlarımızdan oldukça soru geliyor. Kademeli geçiş ve sosyal güvenlik reformu ile birlikte düzenlenen emeklilik şartlarından en çok ilk defa 2008 sonrası sigortalı olanlar etkilendi.
İlk defa 01.05.2008 tarihinden sonra sigortalı olan erkekler için emeklilik yaşı 2036 yılına kadar 60, 2036 yılından itibaren ise kademeli olarak artacak ve 2044 yılında 65’e ulaşacaktır. Yıllar itibarıyla erkek sigortalılar için emeklilik yaşları solda üstteki tabloda gösterildiği gibi artacaktır.
İlk defa reformdan itibaren sigortalı olan kadınlar için emeklilik yaşı 2036 yılına kadar 58, 2036 yılından itibaren ise kademeli olarak artacak ve 2048 yılında 65’e ulaşacaktır. Yıllar itibarıyla kadın sigortalılar için emeklilik yaşları solda alttaki tabloda gösterildiği gibi artacaktır.
Emekli aylığının başlangıcı ve sona ermesi
SGK ve BAĞ-KUR kapsamında sigortalı olan vatandaşlardan yaşlılık aylığına hak kazananlara, yazılı istek tarihinden sonraki aybaşından itibaren aylık bağlanır.
Yaşlılık aylığı kesilenlerden, işten ayrılarak yeniden yaşlılık aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunanlara ya da emekliye ayrılan veya sevk edilenlere, yazılı istek tarihini veya görevinden ayrıldığı tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden yaşlılık aylığı hesaplanarak bağlanır.
Toptan ödeme
Toptan ödeme, sigortalıların emeklilik için gerekli yaş şartını doldurduğu halde prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresini tamamlayamadığı için aylık bağlanmaması durumunda, sigortalının talebi üzerine adına yapılan prim ödemesinin kendisine toplu olarak iadesi şeklindeki bir uygulamadır.
SGK hizmet birleştirme başvurusu
Birden fazla kurumda hizmeti olan sigortalılar, SGK hizmet birleştirme başvurusunda bulunabilirler.
SGK Hizmet Birleştirme Başvurusu sigortalının emeklilik, malullük, yaşlılık ve ölümleri halinde ve aylığa hak kazanılmış olması koşuluyla yapılır. Hizmet birleştirilmesi talebi aylığa katılacak kurumlardan herhangi birine yapılır.
01.10.2008’den önce hizmet birleştirmesi halinde aylığı bağlayacak kurum sigortalının geriye doğru prim veya kesenek ödeyerek geçirdiği son yedi yıllık fiili hizmet süresi esas alınmakta, aylığın bağlanıp ödenmesi işlemi, bu yedi yıllık süre içinde fiili hizmet süresi fazla olan statü, hizmet sürelerinin eşit olması halinde eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu statüye göre yapılmaktadır. Emeklilik dilekçesinin verildiği son yedi yılın 3,5 yılı hangi kuruma prim yatıyorsa o kurumdan emekli olunabilecektir.
Kişi, ilk defa 01.10.2008’den sonra işe başlamışsa, bu halde 5510 sayılı Kanuna tabi olacak. Bu kanundaki hükme göre ise, sigortalılık süresi en çok hangi statüde geçmiş ise o statüden emekli olacaktır.
