Doğum yapan annelerin sıkıntıları, dertleri ve sorunları çok fazla. Bunların bir çoğunun basit uygulama ve düzenlemelerle çözülmesi mümkün. Annelerin doğum nedeniyle yasalardankaynaklanan bazı hakları var. Bir kadın anne olduğunda yasal haklarını da haliyle kullanmak istiyor. Doğum nedeniyle annelerin doğum öncesi ve sonrası 8’er haftalık (çoğul gebeliklerde doğum öncesine 2 hafta daha ilave edilir) çalışılmayacak dönemler ve bu dönemde ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, emzirme yardımı, süt izni ve ücretsiz izin gibi diğer bazı hakları var.
16 haftalık raporlu dönem
4857 sayılı İş Kanununun, 74. maddesine göre, kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmaları yasaktır. İkiz, üçüz gibi çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenecektir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilecektir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenecektir. Doğum öncesi ve sonrası dönemde işyeri tarafından ücret ödenmez (sözleşmelerle veya işyeri uygulamalarıyla ücretin işveren tarafından ödenip geçici işgöremezlik ödeneğinin işyerine verilmesi uygulaması da getirilebilmektedir.) ve bu dönemde SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Ayakta tedavilerde sigortalının brüt günlük kazancının 3’te 2’si, yatarak tedavilerde yarısı oranında ödenmektedir. Sigortalı kadının Analık Parası alması için doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün prim ödemesi gerekmektedir.
Ücretsiz izin sorunu devam ediyor
İş Kanunu’nda sayılan ücretsiz izinler (doğum sonrası rapor bitim tarihinden itibaren 6 aylık analık ücretsiz izin ve 4 güne kadar ücretsiz yol izni 4857 m.74 ve m.56) dışındaki süreler haricinde işçi ve işverenin anlaşmasına dayalı ücretsiz izinler SGK tarafından yasadışı kabul edilmektedir. Yani SGK ben istemezsem ücretsiz izin kullanamazsın, kullanırsan başına geleceklere katlanırsın demektedir. Bunun yanında yapılan bir kanuni değişikle de, İşçinin kullandığı ücretsiz izin bir takvim yılında 30 günü geçerse (4857 m.74 ve m.56 dışındaki izinler) işçi 30 günden sonrası için sağlık yardımı almasında da sorunlar olmaktadır. Bu konu basında çok yazıldı çizildi ama SGK ‘ dediğim dedik’ diyerek eleştirilere kulaklarını tıkamış durumda. Burada annelerle ilgili SGK tarafından yapılan yasadışı düzenlemenin nedenleri hakkında da bir yorumda bulunmak istiyorum.
1-Doğum öncesindeki 8 haftalık süreden önce çocuğunun sağlığı için 10 günden fazla ücretsiz izne çıkmış olana doğum parası ödemeyen, Erken doğum nedeniyle yaşanan sorunları çözemeyen, geçici iş göremezlik ödeneklerini çok geç ödeyen,
2-Doğum öncesindeki 8 haftalık süreden önceki bir takvim yılında 30 günden fazla ücretsiz izin kullanmış olana GSS primi ödeterek yada geliri düşük olduğu için GSS prim ödemekten muaf tutulanlara özel hastaneleri yasaklayan,
3-Sekiz haftalık doğum izin bitiminden itibaren 6 ay ücretsiz izin alıp bu süreyi çocuğuna bakabilme adına uzatmış olan annelere bir takvim yılında 30 günden fazla ücretsiz izin kullanmış olması halinde GSS primi ödeterek yada geliri düşük olduğu için GSS prim ödemekten muaf tutulanlar annelere ise özel hastaneleri yasaklayan,
Bu kişiler kanaatimce sosyal güvenliği hiç bilmiyor, bilmekte istemiyor.
Bir yanda Türkiye’nin bundan 10 yıl önce hayal bile edemediği sağlıkta dönüşüm programını başarıyla uyulamaya geçiren bir hükümet ve diğer yanda da bu hükümetin 10 yılda vatandaş lehine sağladığı hakları nasıl kırparımın hesabını yapan bir bürokrasi var. Hatırlayacaksınız 10 yıl önce SSK’lılar bir başka devlet hastanesine veya özel hastaneye gitmeyi bırakın, kendi bölgeleri dışındaki hastanelere bile desturla gidiyorlardı. Nereden nereye gelmiş ülkem ama bürokrasi hep aynı, hiç değişmemiş. İşi yokuşa sürmenin derdinde.
Hatırlayacaksınız bundan bir süre önce işten ayrılanların sağlık yardımlarını da kata kulli ile 100 günden 10 güne düşürmeye çalışmışlardı ama gelen tepkilerden sonra özür dileyerek suçu bilgi işlemcilerin üzerine atmışlardı. Sonra yine eskiden olduğu gibi işsiz kalanlara 100 gün sağlık yardımını gönülsüz de olsa vermeye devam etmişlerdi.
Buradan yeniden sesleniyoruz. Gelin annelerin hayatlarını kolaylaştıralım, onları üzmeyelim.
Annelerin bazı yasal hakları
Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe 89.TL emzirme ödeneği verilmektedir. İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz. Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. twitter/resulkurt34
