Yurt dışında çalışanların en önemli sorunlarından biri de Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi yapılan ülkelerdeki işe başlama tarihinin SGK tarafından dikkate alınmamasıydı. Emeklilikte en önemli konulardan biri işe başlama tarihidir. İşe başlama tarihi eski dönemlerde olanlar (işe başlama tarihinden dolayı) daha erken emekli olmakta.
Sigortalıların açtığı davaları kazanması ve SGK’nın ciddi tutarlarda vekalet ücreti ödemesi üzerine torba yasayla ekmeğini gurbetten kazanmış bu kişilerin mağduriyetleri çözüldü. SGK yönetimi de uygulamada tereddüt yaşanan hususları bir genelge ile duyurdu.
İşe giriş tarihi emeklilikte sayılacak
6552 sayılı Torba Kanunla “Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilir” cümlesi eklenmiştir.
Türkiye’nin imzalamış olduğu sosyal güvenlik sözleşmelerinden; Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Gürcistan, Hırvatistan, Hollanda, İsviçre, Kanada, Kebek, KKTC, Lüksemburg, Makedonya ve Slovakya ile yapılan sosyal güvenlik sözleşmelerinde “akit taraflardan birinin mevzuatına göre yardım hakkının kazanılması şartlarının tespitinde, diğer taraf ülkedeki ilk işe başlama tarihi de dikkate alınır” hükmü veya bu anlamda benzer hükümler bulunmaktadır.
Sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan söz konusu 18 ülkedeki sigortalılık sürelerini borçlananların bu ülkelerdeki ilk işe başlama tarihi, Türkiye’de hiç çalışma yoksa ya da Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önce ise aylığa hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecek.
Buna göre 5510 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanundan önceki sosyal güvenlik kanunlarında sigortalılık süresi şartını öngören uzun vade sigorta kollarından sağlanan hakların tespitinde sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan akit ülkedeki çalışılmaya başlanılan tarih Türkiye’de işe giriş tarihi olarak esas alınacak.
18 ülkede çalışanlar şanslı
Sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan 18 ülkedeki sigortalılık sürelerini borçlananların, bu ülkelerin hizmet cetvellerinde sigortalılık süresi olarak bildirdiği işsizlik ödeneği, hastalık ödeneği, intibak parası, sigortadan muaf cüzi çalışma, çocuk yetiştirme süreleri, bakım süreleri, borçlanma yoluyla ödenen primlere ait süreler, isteğe bağlı prim ödeme süreleri ve benzeri sürelerin başlangıç tarihleri de ilk işe girişin tespitinde dikkate alınacak.
Almanya’dan prim iadesi alınan süreler ile İsviçre’den prim transferi yapıldıktan sonra borçlanılan sürelerdeki çalışmaya başlanılan tarih ülkemizde ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecek.
Söz konusu 18 ülkedeki sigortalılık sürelerini borçlanarak aylık talebinde bulunanların ilk işe giriş tarihinin tespitinde, borçlanma için SGK’na ibraz edilen belgelerdeki başlangıç tarihi esas alınacak.
Eski başvuruların durumu ne olacak?
Bu düzenleme, 11/09/2014 tarihinden itibaren aylık talebinde bulunanların borçlandıkları yurt dışı hizmetlerine istinaden bağlanacak aylıklara hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde geçerli olacak. Bu tarihten önce sözleşmeli ülkelerdeki ilk işe giriş tarihinin esas alınarak aylık bağlanması talebinde bulunanların talepleri reddedilmeyecek ve aylığa hak kazanma koşullarının da yerine getirilmesi kaydıyla torba kanunun yürürlük tarihi olan 11/09/2014 tarihini takip eden aybaşı itibarıyla aylıkları bağlanacak.
11/09/2014 tarihinden önce aylık talepleri reddedilenlerin, 3 ay içerisinde yeniden müracaat etmeleri halinde aylığa hak kazanma koşullarının da yerine getirilmesi kaydıyla torba kanunun yürürlük tarihi olan 11/09/2014 tarihini takip eden aybaşı itibarıyla aylıkları bağlanacak. Söz konusu 3 aylık süreden sonra müracaat edenlerin talepleri ise talep tarihi esas alınarak sonuçlandırılacak.
Ev hanımlarının durumu
Ev kadınlığı süreleri akit ülke mevzuatına göre sigortalılık süresi olarak kabul edilmediğinden bu süreleri borçlananların sözleşmeli ülkelerdeki ikamet tarihleri Türkiye’deki ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmeyecek. Akit ülke mevzuatına göre ikamet süreleri borçlandırılacak süre niteliğinde olmadığından, ikamet süresinin başlangıcı da ülkemizde ilk işe giriş tarihinin tespitinde dikkate alınmayacak.
Sözleşmede hüküm olmayan ülkelerde çalışanlar
Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış Danimarka, İngiltere, İsveç, Libya, Norveç, Romanya, Sırbistan ve Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi kapsamında hizmet birleştirilmesi yapılan İspanya, İtalya ve Portekiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde geçen sürelerini borçlananların ilk işe giriş tarihi yukarıda belirtilen kapsamda olmayacak. Bu durumdakiler için, Türkiye’de çalışma yoksa borcun ödendiği en son tarihten, Türkiye’deki çalışmanın başladığı tarihten önceki yurt dışı süreleri borçlanılmış ise Türkiye’de ilk defa çalışılmaya başlanılan tarihten, borçlanılan gün kadar geriye gidilerek belirlenmesine devam edilecek.
