Âkif Paşa: Şair ve yazar (Yozgat 1787-İskenderiye 1845).
Özel öğrenim gördükten sonra Bozok’ta Cebbarzade Süleyman Bey’in divan katipliğine getirildi. Onun ölümü üzerine İstanbul’a giderek reisülküttap olan amcasının aracılığıyla Divan-ı Hümâyûn kalemine alındı (1813).
Kısa sürede padişahın gözüne girdi, sivrilen emekçi (1825), beylikçi (1827), reisülküttap (1832) oldu.
Reisülküttaplığın adı değiştirilip Umûr-ı Hariciye Nezareti’ne çevrilince vezirlik rütbesiyle ilk Hariciye Nazırı (Dışişleri Bakanı) olarak atandı.
Daha sonra Ceride-i Havadis gazetesini çıkaran İngiliz uyruklu W. Churchill’in, avlanırken bir çocuğu yaralaması ve hapsedilmesi, İngiliz elçisinin diğer elçilikleri de kışkırtması sonucu politik bir olay niteliğine bürünmüş, Hariciye Nazırı Âkif Paşa hastalığı ileri sürülerek azledilmiştir (1836).
Azledilmesini o sıralar Umûr-ı Mülkiye Nazırı olan Pertev Paşa’nın düşmanlığına yoran Âkif Paşa bu olaydan sonra bütün gücünü rakibi ve takımıyla uğraşmak için harcadı. Nitekim onun görevden alınarak Edirne’ye sürülmesi üzerine paşa sanıyla Umur-ı Mülkiye Nazırlığına getirilince, nezaretin adını Dahiliye Nezareti olarak değiştirtti (1837). Altı ay sonra yine hastalığı öne sürülerek azledildi.
1839’da Kocaeli mutasarrıflığına atandı. Halkın yakınması üzerine rütbesi kaldırılarak Edirne’ye sürüldü (1840). Oraya gönderilen bir kurulca hakkında soruşturma açıldı, yargılandı ve iki yıl sürgünle cezalandırıldı.
Cezası bitince Yozgat ya da Bolu’ da oturmasına izin verildi. Bolu’yu yerleşti. Padişah’a başvurarak bağışlanmasını dilemesi üzerine İstanbul’da oturmasına izin verildi. Hac niyetiyle gittiği (1844) Hicaz dönüşü İskenderiye’de hastalanarak vefat etti.
Akif Paşa’nın eserleri: Münşeât-ı Elhac Âkif Efendi ve Divançe (İst. 1843-Bulak 1845), Tabsıra, Eser-i Âkif Paşa (mektuplar, torunu Akif Bey tarafından yaşamı üzerine bir önsöz yazılarak bastırıldı, 1873), Muharrerât-ı Husûsiye-i Akif Paşa (1883), (Arapçadan çevirdiği Risalet’ül-Firaye ve’l-Siyasiye adlı eseri basılamadı.)
Kaynakça:
1- A. H. Tanpınar, XIX, Asır Türk Edebiyatı Tarihi, s. 60;
2- İbn., Son Asır Türk Şairleri, s. 69;
3-Mehmed Kaplan, Şiir Tahlilleri, c. 1.
4-Durali Doğan: Yozgat Şairler ve Yazarlar Ansiklopedisi
5- İslam Ansiklopedisi
