İş Kanununa göre göre işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresinden itibaren en az bir yıl çalışmış olan işçilere işyerindeki kıdemlerine ve yaşlarına göre yıllık ücretli izin verilmektedir.Yıllık izin ve izne ilişkin uygulamalarda zaman zaman tereddütler yaşanabilmektedir. İşçinin işyerine girdiği günden başlayarak, bir yılı dolduran işçi izleyen yıl içinde iznini kullanacaktır.
Raporlu işçilerin almış oldukları istirahat süresinin, işçinin kıdemine göre değişen 2-4-6-8 haftalık bildirim (ihbar) süresini 6 hafta aşan kısmı yıllık ücretli iznin hesabında değerlendirilmeyecektir. Örneğin, 4 yıllık kıdemi olan işçinin ihbar süresi 8 hafta olup, bu süreyi altı hafta aşmasından sonraki süreler yıllık iznin hesabında çalışılmış gibi sayılmayacaktır. Yani 8+6 hafta izin hesabında çalışılmış gibi dikkate alınacak ve bir yılı doldurup doldurmadığı hesaplanırken bildirim süresi+6 haftalık kızım çalışılmış gibi sayılacaktır.
***
İzin süresinin hesaplanması
Anayasal bir hak olan yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez ve başka işçilere devredilemez.
Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmayacaktır.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi ve işçinin yaşına bakılarak belirlenmektedir. Buna göre;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
az olamayacaktır. Yıllık ücretli izin süresi 14-20-26 gün “gün” olmakla birlikte, izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatiller ile hafta tatili günleri izin süresinden sayılmayacaktır.(4857/56.md)
Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Yıllık izin süreleri, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir. Özellikle sendikalarla yapılan toplu iş sözleşmelerinde yıllık izin süresinin 3-7 gün ilave edilerek artırıldığı görülmektedir.
Yıllık ücretli izin süresi belirlenirken işçinin hak kazandığı tarihteki kıdem dikkate alınarak hak kazanma tarihini takip eden yıl içinde kullanılabilecektir.
Uygulamada, bazı işverenlerin sadece gün sayılarını hesaplayarak ücretli yıllık izni kullandırdıkları, yıllık izne rastlayan ulusal bayram ve genel tatiller ile hafta tatilini de izin süresinden saydıkları görülmektedir. 4857 sayılı İş Kanununun 56. maddesine göre, yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatiller ile hafta tatili günleri izin süresinden sayılmayacaktır.
Özellikle, bankalar, özel okullar gibi hafta sonu çalışılmayan işyerlerinde çalışıp da, yıllık ücretli izin kullanan çalışanların, izinlerine denk gelen cumartesi günlerinin izin süresinden sayılıp sayılmayacağı konusunda anlaşmazlıklar olmaktadır. İşyerlerinde cumartesi günü çalışılıp çalışılmamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Çünkü kanuna göre hafta tatili yedi günlük bir zaman diliminde bir gün olup çalışılmayan Cumartesi günü akdi tatildir. Bu nedenle Cumartesi günleri yıllık izne dahil edilecek ve izinden düşülecektir.
***
Yıllık İzin En Fazla 3 Parçada Kullanılabilir
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Yıllık iznin işveren tarafından 14-20-26 gün sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak, bu izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir. İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatiller ile hafta tatili günleri izin süresinden sayılmaz.
Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni vermek zorundadır.
