Sağlık; yalnız hastalık ve sakatlığın olmaması değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam biri iyilik halidir (Dünya Sağlık Örgütü`nün tanımı). Yıllık izinler çalışanların tam bir iyilik haline erişmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
4857 sayılı İş Kanun’a göre işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Çalışan yıllık ücretli izin hakkından vazgeçemez. Yıllık izin süreleri ne kadar olmalıdır? Çalışanlara verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi ile ilişkilendirerek belirlenmiştir. Buna göre;
● Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 günden,
● Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara 20 günden,
● Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden, az olamaz. Ancak 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki çalışanlara verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Hafta tatilleri ile ulusal bayram ve genel tatil günleri yıllık izin süresinden sayılmaz.
Yıllık izne hak kazanma ve iznin kullanılması
Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında çalışanların, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Çalışan, hak ettiği yıllık ücretli iznini, kullanmak istediği zamandan en az bir ay önce işverene yazılı olarak bildirir. Bu istek, çalışan sayısı yüzden fazla olan işyerlerinde İzin Kurulu’na bildirilir, eğer İzin Kurulu yoksa işverenlikçe görevlendirilen bir kişi ve çalışanların kendi aralarında seçecekleri temsilciye bildirilir.
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Kanun koyucu yıllık ücretli izinlerin işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi gerektiğini belirtmiştir. Ancak istisnai bir hal olarak, çalışanın talebi de gözetilerek tarafl arın anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.
Dolayısıyla uygulamada sıklıkla görülen yıllık izinlerin 1’er ya da 2’ şer gün kullandırılması geçerli olmayacak ve bu süreler işverenlik tarafından verilen idari izin sayılabilecektir.
Aynı zamanda İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.
Çalışanlar, yıllık ücretli izinlerini işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecekse ve istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır. İşveren de bu sürelerin kullandırıldığına ilişkin belgeyi tutmak zorundadır.
Yıllık ücretli izinle ilgili olarak İş Kanunu’na göre; yıllık ücretli izni yasaya aykırı şekilde bölen, izin ücretini yasaya aykırı şekilde ödeyen veya eksik ödeyen, iş sözleşmesi feshedilen işçiye yıllık izin ücreti ödemeyen, yıllık izin yönetmeliğinin esas usullerine aykırı olarak izni kullandırmayan veya eksik kullandıran işveren veya işveren vekiline 2014 yılında her işçi için 246 TL idari para cezası uygulanabilecektir.
