Medimagazinde halen devam etmekte olan bir anket var. Mümessil ziyaretleri reçete yazmanızdaki kararlarınızı etkiliyor mu? sorusuna 27 mayıs itibarıyla katılan toplam 1223 kişinin 765’ i (yüzde 62.55) evet, 458’ i ise (yüzde 37.45) hayır demiş. Evet cevabının çokluğu beni hiç de şaşırtmadı. (Elbette bu soruyu cevaplayanların kaçının doktor olduğunu bilemiyorum ama çoğunun doktor olduğundan da şüphe etmiyorum). Bu anket, hekimlerin ilaç yazmalarında tanıtımın ne kadar önemli olduğunu gösteren çok iyi bir örnek. Zaten dünyada ve Türkiye’de yapılan çeşitli araştırmalarla, hekimlerin büyük bir çoğunluğunun ilaç hakkındaki bilgilerini, firmaların tanıtım etkinlikleri vasıtasıyla edindiği biliniyor.
FDA’ nın araştırması
Bu anketle Amerikan Gıda ve İlaç Kurumunun (FDA) bu hafta aldığı yeni bir karar çok denk düştü. FDA bu yeni kararına göre, doktorlar FDA’ ya artık sadece ilaçların yan etkilerini değil kendilerine yapılan yanıltıcı promosyonları da bildirebilecekler. Bad Ad Program, yani ‘kötü reklâm programı’ adı verilen bu uygulamanın amacı uygun olmayan promosyonları ortadan kaldırmak veya hiç değilse azaltmak. FDA’ nın doktorlardan yardım istemesinin esas sebebi bu tür promosyon faaliyetlerini takip edecek yeterli elemana sahip olmaması.
FDA’ nın üzerinde önemle durduğu bu yanıltıcı aktivitelerin başlıcaları şunlar:
BİR: Bir ilacın risklerini söylememek veya önemsiz göstermek
İKİ: Bir ilacın etkinliğini abartmak
ÜÇ: Bir ilacın prospektüsünde yazmayan ve etkinliği kanıtlanmamış durumlar için de kullanılmasını teşvik etmek
DÖRT: Yanıltıcı ilaç kıyaslamaları yapmak
FDA, doktorlardan gelecek bilgilerle suçun ağırlığına göre sadece bir uyarı mektubu yazabileceği gibi dava da açabilecek.
İlaç tanıtımı nedir?
İlaç pazarlamasında en önemli araçlardan biri de tanıtım adı altında yapılan ilaç reklâmlarıdır. Çoğu zaman doktorlarla baş başa yapılan ve bazen büyük bazen küçük hediyelerle desteklenen bu faaliyetin temel amacı o ilacın daha çok reçete edilmesini sağlamaktır.
İlaç tanıtımı etik kurallara yüzde yüz uyularak yapıldığında bile doğru bir uygulama değildir, çünkü ilaç promosyonu yapılabilecek bir tüketim ürünü değildir. Doktorların ilaçlar hakkında bilgi edinmek için başvuracakları kitaplar, dergiler, internet siteleri gibi güvenilen bağımsız kaynaklar vardır. Bir hâkime bir kanun maddesini tanıtımı yapılması ne kadar yanlışsa doktorlara ilaç promosyonu da o kadar yanlış bir şeydir.
Üzerinde ilacın veya üretici firmanın isminin veya logosunun yer aldığı kalem, fincan, bloknot gibi çok ucuz hediyeler bile doktorların ilaç yazma alışkanlıklarını etkiliyor. Çok şık giyimli mis gibi parfüm kokan güzel bir hanım veya inanılmaz derecede centilmen genç ve yakışıklı bir propogandistin söylediği bir cümle bile hafızalara bir daha silinmemek üzere kazınıyor. Siz varın bu basit hediyelerin ötesindeki promosyon ürünlerinin ne kadar etkili olacağını tasavvur edin.
Ayrıca, propagandistlerin doktorlarla yaptıkları bu bire bir görüşmelerde ‘kural dışına çıkılması’ vaka-i adiyeden başka bir şey değil. Nasıl olsa gören yok, duyan yok. Hem istediğin hediyeyi ver hem de salla sallayabildiğin kadar. İlaç endüstrisinin promosyonun internet üzerinden yapılmasına itirazının sebebi de bu.
YORUM
Son senelerde birçok hastane ve üniversite ilaç üreticilerinin promosyonlarına karşı çeşitli tedbirler alıyorlar. Mesela propagandistler doktorları önceden randevu alarak ve sadece mesai saatleri dışında ziyaret edebiliyorlar (Ne kadar uygulanıyor bilemiyorum). Bazı kurumlar ilaç üreticilerinin her türlü hediye ve ikramlarına hayır diyorlar (Buna istemem yan cebime koy uygulaması adı da verilebilir).
İlaç yan etkilerini bildirmede bugüne kadar çok hevesli görünmeyen doktorların bu tür yanlışları FDA’ ya iletmede ne kadar duyarlı olacakları doğrusu çok tartışılır.
Bize gelince; yanıltmanın âlâsı yapılıyor desem itiraz eden bir kişi çıkar mı bilmem?
Medimagazinden doktorlara ‘Tanıtımların yanıltıcı ve etik olup olmadığı’ sorusunu sormasını bekliyorum. Eminim ki cevabı herkes için ilginç olacak.
KAYNAK
FDA Urges Physicians to Report Misleading Drug Promotions: http://www.medscape.com/viewarticle/721647
