Geçenlerde gazetelerde yer alan bir habere göre, Hollanda’da yerleşik savunma ve teknoloji şirketleri son dönemde TÜBİTAK Savunma Sanayi Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (SAGE), Türk Havacılık Uzay Sanayi (TAI) ve ASELSAN’dan 100’e yakın mühendisi transfer etmişlerdir.
Gazete haberine konu olan ülkemizden Hollanda’ya göç eden mühendislerimizin önemli bir bölümü yarı iletken, entegre devre ve yonga litegrafi makinalarını (silikon üzerine ultroviyole ışınları ile baskı yapan) üreten ASML adlı bir teknoloji şirketinde çalışıyorlar.
Şirketin internet sitesinde yer alan bilgiye göre, Hollanda dışından özellikle mühendislik eğitimi almış (konusunda uzman) teknik kadroları tedarik etmekte sıkıntı yaşamadıkları, bu nedenle hızlı büyümelerini gelecek yıllarda da sürdüreceklerini açıklamışlardır.
Buna şüphe yok. Zira ülkemizdeki en iyi üniversitelerden mezun yüzlerce mühendis söz konusu şirkette çalışmak için iş başvurusu yapmış durumdadır. 2016 yılında Hollanda’ya iş başvurusu yapan Türk vatandaşlarının sayısı 540 iken, bu sayı 2017 yılında 780’e, 2018 yılında ise iki katından fazla artarak 1020’ye yükselmiştir.
Bir toplumda spor alt yapısı ne kadar mükemmel olursa olsun, 100 metreyi 10 saniyede koşan atlet sayısı yine de sınırlı kalmaktadır. Bilgiyi üretmek de bir süper atlet olmak gibi eğitimin yanı sıra, kişisel yetenekler gerektiriyor. Ve bir toplumun % 1-1,5’luk kesimi, ancak bilgiyi üretebilecek kişisel yeteneklere sahiptir.
Eğitim alt yapınız mükemmelse % 1-1,5’luk bu kapasiteden %90-95 istifade ediyorsunuz. Ancak eğitim alt yapınız ne kadar mükemmel olursa olsun, toplumun % 10-15’ini bilgiyi üretecek düzeye taşıyamıyorsunuz.
Hollanda’nın 15 milyon olan toplam nüfusunu dikkate aldığımız zaman ASML gibi ileri düzeyde teknoloji gerektiren ürünler üreten firmalarda ARGE faaliyetlerinde görev alabilecek Hollanda vatandaşının sayısı 100.000’i geçmemektedir. Bu sayı Hollanda’nın ihtiyaç duyduğu araştırmacı sayısının 3’te birini bile karşılamakta yetersiz kalmaktadır.
Gelişmiş batı toplumları bilgiyi üretmek ve teknolojik üstünlüklerini korumak ve devam ettirmek için az gelişmiş ülkelerin bilgi üretme yeteneğine sahip gençlerine olan ihtiyacı bugün için geçmişten daha fazladır.
ASML firmasının içinde yer aldığı Eindhoven kentindeki Eindhoven Üniversitesi’nde, söz konusu firmanın üretim yaptığı konularla ilgili Yüksek lisans yapan öğrencilerin % 7’si, doktora yapan Öğrencilerin % 39’u, doktora sonrası post doktora çalışması yapan gerçek anlamda araştırmacı olanların ise % 87’si ise Hollanda vatandaşı olmayan yabancılardır. Araştırmacıların niteliği ve eğitim düzeyi arttıkça, Hollanda vatandaşlarının oranı dramatik bir şekilde düşmekte, yabancı uyrukluların oranı ise artmaktadır.
Şirketin Eindhoven yakınındaki teknoloji kampüsünde çalışan 12 bin kişinin yarıdan fazlasını 102 ülkeden gelen Hollandalı olmayan yabancılardan oluşmaktadır. Şirketin ARGE biriminde görev yapan 7 bin personelin büyük bir bölümünü ise Hollanda dışından gelen mühendisler oluşturmaktadırlar. ASML’de çalışan Hollandalı olmayan mühendisler firmanın teknik gücünü oluşturmaktadırlar. Ülkemizden de 100’ün üstünde mühendis söz konusu teknoloji kampüsünde çalışmaktadır.
ASML 16.219 kadrolu, 2.997 geçici olmak üzere toplamda 19.219 kişiyi istihdam etmektedir. Her ay 200-250 mühendisi işe alıyorlar. Bir yılda işe aldığı mühendis sayısı ASELSAN’ın hali hazırdaki toplam mühendis sayısından fazladır.
Şirketin üretici durumunda olduğu gelişmiş yonga litografi makinalarının tanesinin piyasa değeri 120 milyon dolardır. Zonguldak’ta Türkiye Taşkömürü Kurumunda 9.000 işçi ile 1 yılda ürettiğimiz 650 bin ton kömürün piyasa değeri olan 39 milyon Euro’nun (237 milyon TL) üç katından fazla. Bir başka ifade ile Zonguldak’ta 9 bin işçi ile 3 yılda çıkardığımız kömürün parası, ancak bir adet gelişmiş yonga litografi makinası almaya yetiyor.
ASML 2017 yılı cirosu 9,053 milyar Euro. Firmanın brüt karının cirosuna oranı % 45’tir. 2017 yılı net karı 2,119 milyar Euro, ARGE harcamaları ise 1,260 milyar Euro, ASML’de çalışan personel başına yapılan yıllık üretimin parasal değeri ise 471.117 Euro’dur.
Zonguldak Taşkömürü İşletmesinde çalışan personel başına yapılan kömür üretiminin yıllık parasal karşılığı ise sadece 4.333 Euro. ASML firmasında bir çalışanının ürettiği ekonomik değer Zonguldak Taşkömürü işletmesinde 109 çalışanın ürettiği ekonomik değere eşittir.
ASLM firmasında çalışan her Türk mühendis 500 bin Euro değerinde üretim yapıyor ve söz konusu üretimin 400 – 450 bin kısmı ihraç ediliyor. Firma bünyesinde çalışan her Türk mühendis firmaya yılda 120 bin Euro (725 bin TL) kazandırıyor. Hollanda maliye bakanlığı bir Türk mühendisin yaptığı 500 bin Euro değerinde üretim üzerinden 150 – 175 bin Euro ( 1 milyon TL) vergi geliri elde ediyor. Sonuçta Hollanda kazançta, ASML kazançta, Hollanda maliye bakanlığı kazançta, Türkiye kayıptadır.
2017 Yılında Türkiye Taşkömürü Kurumu 1 milyar 122 milyon TL’lik işletme giderine karşılık, sadece 237 milyon TL kömür satış geliri elde edip, 860 milyon TL işletme zararı ediyor. Türkiye Taşkömürü Kurumunda çalışan personel başına yıllık zarar 100 bin TL. Bir başka ifade ile söz konusu kurumda işe aldığımız her işçi için Hazinenin yıllık kaybı 100 bin TL artıyor. Sonuçta hazine kayıpta, Türkiye kayıptadır.
Bizim ASML firması gibi yüksek teknoloji gerektiren makinalar, ekipmanları üretmek gibi bir amacımız olmadığı için, yurt dışına giden yetişmiş ve yetenekli mühendislerimizi dert edinmiyoruz. Tek amacımızın Mart ayında yapılacak yerel seçimleri kazanmak olduğundan kömür üretmediğimiz Türkiye Taşkömürü Kurumuna kura ile seçim öncesi 1500 işçi alma hazırlığı yapıyoruz.
Hollanda 102 ülkeden yetenekli mühendisleri toplarken, biz yetenekli mühendislerimizi 102 ülkeye kaptırıyoruz. Sonuç mu? Türkiye’ye göre çok daha sınırlı ekonomik imkânlara sahip Hollanda’da kişi başına düşen milli gelir, Türkiye’nin 6 katı. İşin üzücü tarafı ülkemizden beyin göçü her yıl hızlanarak arttığından en değerli varlığımız olan yetişmiş insan kaynağımız hızla eriyor bu nedenle gelecek yıllarda ülkemizi daha büyük sorunlar bekliyor.
