Lawrence Berkeley National Laboratory bilim adamlarından Bo Hang Amerikan Kimya Derneği toplantısında yaptığı konuşmada üçüncü el dumanın kanser yapma potansiyeli olduğunu bildirdi. Hang’ in 2013’ de Mutagenesis isimli dergide “Üçüncü el duman insan hücrelerinde DNA hasarı yapıyor” başlıklı bir araştırması yayınlanmıştı.
Üçüncü 
el duman nedir?
Sigara dumanının içen kişinin derisine, elbisesine, saçlarına ve bulunduğu ortamdaki halı, mobilya, perde, duvar gibi yüzeylere sinmesi ve daha sonra bunun solunmasına “üçüncü el duman” adı veriliyor.
Mesela bulunduğunuz mekânda o sırada sigara içilmiyor olabilir ama daha önce içilmiş olması veya dışarıda sigara içen birinin kapalı bir mekâna girmesi, üçüncü el dumana maruz kalınan tipik durumlardır.
İnsanlar ev, ofis, bar, restoran veya araba gibi kapalı bir ortama girdiklerinde soludukları havanın o “berbat kokusundan” orada daha önce sigara içilmiş olduğunu hemen fark ederler.
Üçüncü el duman sadece havanın solunmasıyla değil dumanın sinmiş olduğu yüzeylere temasla veya ağız yoluyla da vücuda girebiliyor.
Üçüncü el dumandan kanserojen bileşikler oluşuyor
Hang’ e göre, mesele sadece burnumuza kötü bir kokunun gelmesinden ibaret değil; bu koku orada bulunan insanların sigara dumanında bulunan kimyasallardan da etkilenmesine sebep olabiliyor.
Başkasının içtiği sigara dumanında bulunan “nikotinin” havadaki “nitröz asitle” birleşmesiyle “nitrözaminler” adı verilen yeni bileşiklerin oluştuğu, bunların da insan DNA’ sına bağlanarak genlerde hasara yol açabileceği belirlendi.
Kısa adı “NNA” olan 4-(Methylnitrosamino)-4-(3-pyridyl)-butanal bunlardan biri.
Kısaca “NNK” olarak tanınan 4-(methylnitrosamino)-1-(3-pyridyl)-1-butanone), isimli bileşik ise DNA’yı parçalayabiliyor.
DNA’ nın hasara uğraması hücrede mutasyona ve bu da hücrenin kanser hücresine dönüşmesine yol açıyor.
Çocuklar için risk daha fazla
Üçüncü el dumandan da özellikle yerde sürünen, oynayan ve parmaklarını, oyuncaklarını çok sık ağızlarına götüren küçük çocuklar daha fazla etkileniyor.
Daha önce fareler üzerinde gerçekleştirilen bir araştırmada, yüzeylere sinen dumanın zamanla daha “toksik” bir hale geldiği, bunun karaciğer ve akciğerde ciddi hasralar yaptığı, kanser riskini artırdığı, yara iyileşmesini geciktirdiği ve hiperaktiviteye sebep olduğu gösterilmişti (2).
Üçüncü el dumandan kurtulmak kolay değil
Odanın duvarına, mobilya, halı gibi eşyalara sinen üçüncü el duman bu yüzeylerde çok uzun süre kalıyor.
Mesela, bu ortamların duvarlarının yıkanması bile sinen dumanın ortadan kalkmasını sağlamıyor ve duvarın boya ile kaplanması, halı ve mobilyaların da yenileriyle değiştirilmesi tavsiye ediliyor (3).
Bu tür kapalı mekânlardaki o kötü sigara kokusunu yok etmek için ozon jeneratörleri kullanmanın hiçbir faydası olmadığı gibi aksine ozonla üçüncü el dumanın reaksiyona girerek daha tehlikeli kimyasalların oluşmasına yol açabileceği de iddia ediliyor (4).
Gelelim neticeye
BİR: Ayıp olur diye misafirlerinizin evinizde sigara, puro, pipo yani tütün içmesine asla müsaade etmeyin; hele de evde küçük çocuğunuz varsa.
İKİ: Evin özel “gaz odasında” hatta mutfakta, pencere önünde, balkonda veya bahçede sigara tüttüren anne babalar, kendinizi düşünmüyor olabilirsiniz ama çocuklarınızın sağlığına zarar vermeye hakkınız yok.
ÜÇ: Dışarıda sigara içenler evlerine girmeden önce iç çamaşırlarını ve elbiselerini değiştirmeli ve mutlaka duş almalı.
DÖRT: Kalacağınız otelde daha önce hiç sigara içilmemiş oda isteyin.
BEŞ: Sigara kokan taksilere binmeyin.
ALTI: “Sigara içilmeyen apartmanlar” kavramını tartışmaya açıyorum.
YEDİ: Nikotin yayan “elektronik sigaraların” neden riskli olduğuna dair bir başka kuvvetli delil daha
KAYNAKLAR
1. http://www.thealmagest.com/thirdhand-smoke-might-cause-cancer/11301
4. http://www.foxnews.com/health/2014/03/17/thirdhand-smoke-poses-cancer-risk/
