Bor mineralinin camdan ilaca, gübreden porselene fiber optik kablodan metalurjiye, onlarca sektör ve onlarca alanda vazgeçilmez bir mineraldir. Periyodik cetvelde metaller arasında yer alıp ta metal olmayan (ametal olan) bir elementtir. Dünyada borun tarihi çok daha eskilere dayansa da, Türkiye’de bor minerali çıkarılması 1950 li yıllarda başlamıştır. Borun ikametgah adresi olarak ta Bigadiç’i gösterebiliriz. Ne var ki bunca stratejik zenginlik kaynağına rağmen bu madenin nimetlerinden faydalanamamış bir şirin kentimiz Bigadiç.
Aynen Bigadiç’in talihsizliği gibi, BOR un büyükbabası olan Muharrem GİRGİN de bu madenden ekonomik olarak bir fayda sağlayamamıştır. Kendinden sonra gelenler için de bir fayda sağlanamamıştır. Oysa ki bu tür elementleri bulan kişilere onbinde bir olarak hisse verilmesi gerekir devlet tarafından. Taşkömürünü Türkiye’de bulan Uzun Mehmet için de aynı durum söz konusu. Uzun Mehmet adına, “Uzun Mehmet Taşkömürü Araştırma Enstitüsü“, Muharrem Girgin adına da “Muharrem Girgin Bor Araştırma Enstitüsü” kurulması gerekmektedir. Her iki kişilik için
“Heykeli Yapılası Adam” olarak değerlendirmek istiyorum.
Bu ön bilgilerden sonra ayrıntıya girecek olursak;
Bigadiç yöresinde bor yataklarının bulunuşu 1950 yılında, Muharrem GİRGİN isimli amatör madencinin topladığı örneklerin kolemanit olduğunun anlaşılmasıyla mümkün olmuştur. Aramaların başlamasıyla hızla gelişen bölgede dört Türk ve bir Fransız şirketi tarafından kısa sürede 17 adet ocak açılmıştır.
BORUN TARİHÇESİ
Bor’un en çok kullanılan türü olan Boraks binlerce yıldan beri bilinmektedir Mısırlılar ve Mezopotamya Uygarlıklarının, bazı hastalıkların tedavisi ve ölülerin mumyalanmasında, Çinlilerin porselenlerinin cilalanmasında, Babillilerin kıymetli metallerinin ergitilmesinde boraks kullandıkları bilinmektedir.
Modern bor endüstrisi ise 13. yy.’da boraksın Marco polo tarafından Tibet’den Avrupa’ya getirilmesiyle başlamıştır. 1771 yılında, İtalya’nın Tuscani bölgesindeki sıcak su kaynaklarında Sassolit bulunduğu anlaşılmış, 1852′ de Şili’de endüstriyel anlamda ilk boraks madenciliği başlamıştır. Nevada, California, Caliko Mountain ve Kramer yöresindeki yatakların bulunarak işletilmeye alınmasıyla ABD Dünya bor gereksinimini karşılayan birinci ülke haline gelmiştir. Türkiye’ de ilk işletmenin, 1861 yılında çıkartılan “Maadin Nizannamesi” uyarınca 1865 yılında bir Fransız şirketine İşletme imtiyazı verilmesiyle, başladığı bilinmektedir.
1950 yılında Bigadiç ve 1952 yılında Mustafa Kemal Paşa yöresindeki kolemanit yatakları bulunmuştur. 1956 yılında Kütahya Emet Kolemanit. 1961 yılında Eskişehir Kırka Boraks yataklarının bulunması ve işletilmeye başlatılmasıyla Türkiye, dünya bor üretimi içinde 1955 yıllarında %3 olan payını 1962 de %15 , 1977 de %39 düzeyine yükselmiş ve giderek artan üretimi nedeniyle de günümüzde ABD’nin en önemli rakibi haline gelmiştir.
TÜRKİYE BOR MADENCİLİĞİ Türkiye’de bilinen başlıca borat yatakları Batı Anadolu’da yer almakta ve bu yataklar dünya rezervinin % 60-70’ine sahip bulunmaktadır. Türkiye rezervinin ise, % 37’si Bigadiç, % 34 Emet, % 28’i Kırka ve % l Kestelek bölgesinde bunmaktadır.
Bazı Teknik Bilgiler Bigadiç Kaymakamlığı İnternet Sitesinden alınmıştır.
NOT:
Bu sitede yayınlanmakta olan yazılar http://www.yazarport.com, http://www.gunesgazetesi.net http://www.bilgiagi.net http://www.bilgievreni.com, ile, Halkın Sesi ve Güney Marmara Yaşam ve Fatsa Güneş gazetelerinde yayınlanmaktadır.
