Suni tatlandırıcılar, diyabeti olanların, kilo vermek isteyenlerin adeta “kankalarıdır”.
Yüz sene önce keşfedilen suni tatlandırıcılar çaya kahveye atıldığı gibi, bisküviden gofrete, dondurmadan yoğurda, meşrubattan sakıza yüzlerce yiyecek ve içecekte de bulunuyor.
“Diyet”, “şekersiz”, “zero” ve benzeri sloganlarla tanıtılan bu ürünler kalorisi yok diye, kan şekerini etkilemiyor diye bilinçsizce ve sınırsız olarak kullanıyor.
Suni tatlandırıcıların kanser başta olmak üzere pek çok riskleri olduğunu, bunlardan sukralozun kan şekeri ve ensülin direncini artırdığı daha önce yazmıştım (1, 2, 3).
Suni tatlandırıcılar bağırsak bakterilerini bozuyor
Fareler ve insanlar üzerinde yapılan ve Nature dergisinde yayınlanan yeni bir araştırmada da sun tatlandırıcıların sanılanın tam aksine obezite ve diyabet riskini artırabilecekleri bir kere daha ortaya kondu (4).
Araştırmada, aspartam, sukraloz ve sakarinin bağırsak mikroplarına olan etkisi incelendi ve bu suni tatlandırıcıları kısa zamanda tüketen fare ve insanların kan şekerlerinin 2 ilâ 4 misli arttığı belirlendi.
Bir grup farenin içme sularına 11 hafta boyunca üç suni tatlandırıcıdan biri, bir gruba sadece su ve bir gruba da sadece glukozlu su verildi.
Sularına suni tatlandırıcı ilave edilen farelerde glukoz entoleransı- kan şekeri yükselmesi ortaya çıkarken, sadece su ve glukozlu su içen grupta bunlar görülmedi.
İkinci deneyde, suni tatlandırıcılarla veya glukozlu sularla beslenen farelerin bağırsak bakterileri, bağırsak bakterisi olmayacak şekilde yetiştirilen ve hiç tatlandırıcı verilmemiş farelere nakledildi ve nakil yapılan farelerde de kan şekerinin yükseldiği tespit edildi.
Glukoz entoleransı olan farelere antibiyotik verilerek bağırsak bakterileri değiştirildiğinde ise kan şekerinin de normale döndüğü görüldü.
Bu bulgular, kan şekeri yükselmesinin bağırsak bakterilerinin kompozisyon ve miktarlarının değişmesinden kaynaklanabileceğini gösteriyor.
İnsanlar üzerinde yapılan deneyler
Çalışmanın bir bölümünde de devam etmekte olan bir klinik araştırmanın 381 diyabeti olmayan deneğinin verileri analiz edilerek suni tatlandırıcıların uzun süreli kullanımlarının etkileri incelendi.
Düzenli olarak tatlandırıcı alanların bağırsak bakterileri ile almayanlarınkinin farklı olduğu ve tatlandırıcı alınmasının kilo alımı, göbek çevresi genişlemesi, açlık kan şekeri yükselmesi ve glikozillenmiş hemoglobin artışıyla ilişkili olduğu belirlendi.
Suni tatlandırıcı kullanmayan 7 gönüllüden, bir hafta süreyle günde kilo başına 5 miligram sakarin tüketmeleri istendi.
Bunların dördünün kan şekerlerinin tıpkı farelerde olduğu gibi yükseldiği ve bağırsak bakterileri türlerinin değiştiği tespit edildi.
Tatlandırıcılar neden obezite ve diyabete yol açıyor?
Suni tatlandırıcıların obezite ve diyabete başka yollarla da sebep olması mümkün.
BİR: Tatlandırıcı kullananlar nasıl olsa kalori almıyoruz diye veya bunlar “tatlıya düşkünlük” yarattıkları için diğer yiyecek ve içecekleri daha fazla tüketiyor olabilirler.
İKİ: Suni tatlandırıcı alındığında beyin bunu “glukoz” sanarak ensülin salgısını artırabilir ve bu da zamanla ensülin direnci ve diyabete yol açabilir.
ÜÇ: Suni tatlandırıcıların beyinde haz merkezlerinin faaliyetini artırabilir. Başka bir ifade ile bunlar iştah kontrol merkezini bozabilir ve beynin tatlı duyargaları enerji tüketimini doğru olarak ayarlayamaz olabilir. Böylece de doyma hissi ortadan kalktığından genel olarak daha fazla yeme durumu ortaya çıkabilir.
Gelelim neticeye
BİR: Tıbbi fetva kurumu FDA’ nın emniyetleri ve etkinlikleri kesin olarak ispatlanmamış olmasına rağmen onay verdiği altı adet suni tatlandırıcı var: Sakarin, sukraloz, aspartam, advantam, neotam ve asesulfam potasyum.
FDA, yarın bir gün “Bunlar zararlıymış, kullanmayın” derse, sakın şaşırmayın!
İKİ: Tek bir araştırmaya bakarak kesin yargılara varmak ve genelleme yapmak elbette doğru değil ama suni tatlandırıcıların sağlığımıza olan olumsuz etkilerini gösteren çalışmaların sayısı da her geçen gün artıyor.
Üstelik de bu tür ürünlerin tüketimi artarken obezite ve diyabet de artıyor.
ÜÇ: Hiçbir faydası olmayan bir kimyasal maddeyi kullanmak zaten akıl ve mantık dışı ve bence bu bile suni tatlandırıcılardan uzak durmak için yeterli bir sebep.
Bugüne kadar bir kere bile suni tatlandırıcı kullanmadım.
Karar sizin, tatlım!
KAYNAKLAR
4. http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature13793.html
