Okurumuz Şerafettin Karaköy “Eşim1994 yılında lisede staj yaptığı zamandan SSK numarası var. Asıl sigorta primimin yatırılmasına başlanması 1998 yılı. Şu anda 4.800 gün ödenmiş. 15 yılı dolanlara verilen kıdem tazminatını alıp işten ayrılmak istiyor. Acaba hak kazanmış mıdır?” diyor.
Bir süreden bu yana kıdem tazminatı konusu sürekli gündeme geliyor. Önceki gün gazeteniz STAR’da Hüseyin Özay imzalı haberde kıdem tazminatı fonu ile ilgili son gelişmeleri okuduk. Yeni getirilmesi düşünülen sisteme göre, işsiz kalan işçi, isterse yeni oluşturulacak tazminat fonundan faizsiz ve geri ödemesiz kaynak kullanabilecek.
Gerçekten de işçiyi de, işvereni de geren, bir an önce çözüme kavuşturulması gereken en önemli konulardan birisinin kıdem tazminatı olduğunu söylesek hata etmiş olmayız. Mutlaka çözüm bulunması gereken kıdem tazminatında işçinin bu hakkını kaybetmemek için her türlü fedakarlığı yaptığını görüyoruz.
İşte okurumuzun eşi de kıdem tazminatı hakkından yararlanmak isteyen sigortalılardan biri olup, staj süresini kullanarak hakkını almayı düşünmektedir.
Staj sigortasının emeklilik açısından bir hak kazandırmadığı veya toptan ödemeye dahil edilmediğini belirtmekte yarar var. Dolayısıyla 15 yıl sigortalılık süresi açısından da staj döneminin bir önemi yoktur. Eşinizin ilk defa normal sigortalı olarak çalıştığı 1998 yılı sigorta başlangıcına göre emeklilik yaşı belirlenecek olup, aynı zamanda 15 yıl sigortalılık süresi de bu tarihe göre hesap edilecektir.
Buna göre, 15 yıl sigortalılık süresini tamamlamadığından dolayı şu an için ‘15 yıl 3.600 gün’ kuralıyla kıdem tazminatını alamaz. Ancak, 2013 yılında 15 yılını tamamladığında bu hakkından yararlanarak kıdem tazminatını talep ederek işten ayrılabilir.
Kıdem tazminatında tavanı aşılabilir mi?
Okurumuz Selim T., “09/03/2012 tarihinde mühendis olarak çalıştığım firmadan işveren tarafından işten çıkarıldım, brüt maaşım 4.400 TL’ ydi. 2012 yıl öncesinde kullanmadığım 21 izin günüm var acaba ne kadar kıdem tazminat ve ne kadar izin parası alabilirim?” diyor.
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin kanunda belirtilen ve kıdem tazminatı ödenecek hallerden biri ile sona ermesi halinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında ödenmesi gereken tazminattır. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılmaktadır. Dolayısıyla okurumuzun kaç yıl çalışması olduğuna bakılarak kıdem hesaplanması gerekmektedir.
Kıdem tazminatında tavan tutar bulunmakta olup, kıdem tazminatının bir yıllık miktarı en yüksek devlet memuruna (Başbakanlık Müsteşarı) ödenen bir yıllık emeklilik ikramiyesi tutarı ile sınırlandırılmıştır. Memur maaş katsayısına bağlı olan kıdem tazminatı tavan oranı sürekli değişmektedir.
1/1/2012 tarihinden itibaren işçilere ödenecek kıdem tazminatının yıllık tavanı 2.805,04 TL’dir. İşverenler tavan tutarın üzerindeki kısım için kıdem tazminatı ödenmeye zorlanamazlar. Ancak işverenin tavan tutarın üzerinde ödeme yapmak istemesi halinde tavanı aşan kısmın prim gibi değerlendirilerek vergilendirilmesi ve sigorta primine tabi tutulması gerekecektir.
Bu durumda örneğin okurumuzun 5 yıllık kıdem süresi varsa, 5 x 2.805,04=) 14.025,20 TL brüt kıdem tazminatı hesaplanacaktır. Bundan sadece damga vergisi kesilecektir. Ayrıca 146,67 TL günlük ücret dikkate alınarak 21 gün için 3.080,07 TL brüt izin parası bulunacak olup, bundan gelir ve damga vergisi ile SGK primi kesilecektir.
