Geçtiğimiz gün SGK emekliliğinde işe giriş tarihinin önemi ve emeklilik şartları ile yaşının tespitini yazmıştım.
Bugün de, SSK sigortalıların emeklilik, yani yaşlılık aylığı hesabını açıklamak istiyorum.
Çok sorulan bir sorudur, yüksek emekli aylığının sırrı.
Esasında bu bir sır da değil, ne kadar yüksek prim ödenirse emekli aylığı o kadar yüksek olur.
Basit olarak anlatmak gerekirse, bir SSK’lının emekli aylığı “aylık bağlama oranı x ortalama aylık kazanç” formülüyle bulunuyor. Mevcut sistemde emekli aylığını belirleyen en önemli etken ortalama aylık kazanç ve aylık bağlama oranı. Bu bir kişinin prim tutarının ve prim gün sayısının ne kadar yüksek olursa, o kadar fazla emekli aylığı bağlanması anlamına geliyor.
Emeklilik aylığı ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutardır. Ortalama aylık kazanç, sigortalının her yıla ait prime esas kazancının, kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, itibarî hizmet süresi ile fiilî hizmet süresi zammı hariç toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın otuz katıdır.
Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır. Ancak aylık bağlama oranı % 90’ı geçemez.
SGK tarafından bağlanan aylıklar, her yılın Ocak ve Temmuz tarihlerinden geçerli olmak üzere bir önceki altı aylık döneme ait TÜFE oranı kadar artırılmaktadır.
Emeklilerin çalışması
İlk defa 1.10.2008 tarihinden önce sigortalı olan ve SSK emeklilik/yaşlılık aylığı bağlanan sigortalılar sosyal güvenlik destek primi ödeyerek emekli aylığını almaya devam ederek çalışabilmektedir. Bu durumda SSK emekli aylığı kesilmez ve prime esas kazançları üzerinden sosyal güvenlik destek primi kesilir.
Ancak emekli sigortalının talebi halinde SSK yani 4(a) kapsamında çalışması durumunda tercihine bağlı olarak aylığı kesilerek tüm sigorta kollarına tabi olarak ta çalışabilir. Bu durumda da tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışmaya başlayan emekli sigortalı tekrar işten ayrıldığında emekli aylığı bağlanır. Yeni aylık, eski aylığın kesildiği tarihten sonra aylıklara yapılacak artışlar uygulanarak yeni aylık başlangıç tarihi itibarıyla bulunan tutarı ile emeklilik sonrası çalışmaya ait kısmi aylığın toplamından oluşur.
Yaşlılık toptan ödemesi
Toptan ödeme, emeklilik için sigortalılık süresi ve yaş şartını doldurduğu halde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalılara işten ayrılması ya da işyerini kapatması şartıyla kendi adlarına yatırılan uzun vadeli sigorta primlerinin iadesini sağlayan bir düzenlemedir.
5510 sayılı Kanuna göre yaşlılık toptan ödemesi, 4/ (a) ve 4 /(b) kapsamında sigortalı olanlardan,
a. Çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan,
b. Yaş şartını (kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş) doldurduğu halde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalılara yapılmaktadır.
Toptan ödemeye esas hizmet sürelerinin 1.10.2008 tarihinden önce olması halinde bu tarih itibarıyla hesaplanarak, 1.10.2008 tarihi ile toptan ödemenin yapılmasına ilişkin yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için her yılın güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutar,
1.10.2008 tarihinden sonraki süreler için primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek tespit edilen tutar, toptan ödeme olarak ödenmektedir.
