Vefa, bir şeyi yerine getirmek, sözünde durmak, yapılan iyilikleri unutmamak, iyilikte bulunanlara misliyle veya fazlasıyla karşılık vermek demektir. Vefalı davrananlara vefakâr, tersine hareket edenlere ise vefasız denir.
Vefa; dostluğa, kardeşliğe, arkadaşlığa, asaletine, bir akitleşme sonrası verilen söze ihanet etmemektir. Vefa; Mevla’nın sonsuz mükâfatı karşısında, cehennemi hafife almamak, ulvi güzellikleri dünyaya satmamaktır. Vefalı insan, beklentisi olmayan, çıkar gözetmeyen asil insandır.
Zorluk zamanlarında insanın aşkı, sadakati ve vefası daha net ortaya çıkar. Vefalı olma insanın ateşle imtihanıdır. Vefa, sevilen veya sevilmesi gereken kimselere verilen değerin bir nişanesidir, dostluk- kardeşlik, arkadaşlık borcudur. Ağızdan çıkan sözdür, senettir, akitleşmedir.
Vefa, sözünün eri olmak demektir, dostluğu hatırlamaktır, iyiliği unutmamaktır, kendi sorumluluğunu hissetmektir. Vefa, Müslüman’ın- müminin en belirgin özelliğidir. Allah insanı, iman ve amel noktasından sözünü tutacak fıtratta yaratmıştır. Vefasızlık bu anlamda fıtrata ters düşmektir. Vefasızlık, bencillik, çıkarcılık ve enaniyettir.
Vefakârlık insanı beşerî hayatı en yüce bir seviyede taçlandıran mânevî bir haslettir. Bu ulvî his, sevilen veya sevilmesi gereken kimselere verilen kıymetin bir ölçüsüdür. Vefâ duygusuna sahip olmayan kimseler; sadece kendini, zevkini ve menfaatini düşünen bencil ve çıkarcı şahsiyetlerdir. Onun için millet- halk değil, benlik, enaniyet, kibirlenme ve böbürlenme önemlidir.
Vefa, insana en çok yakışan haslettir. İnsani ilişkilerde birlikteliğin ve muhabbetin en kıymetli bağı vefadır. İnsan arkadaşlarına, akrabalarına, komşularına, dostlarına ve kardeşlerine karşı vefakâr olmalıdır. Bizim üzerimizde kardeşlerimizin, dostlarımızın, ahbaplarımızın, komşularımızın ve arkadaşlarımızın hakları vardır.
Vefasızlık şeytanın hoşuna gider. Mesela arkadaşlar- kardeşler arasındaki sevginin azalması, kırgınlığın zuhur etmesi şeytanı çok sevindirir. Şeytanı sevindirmemek, onun oyununa gelmemek için kişi; vefakâr olmalı, arkadaşın kusurlarını fazilet, hakaretlerini de iltifat kabul etmelidir. İki arkadaştan biri, diğerine sert bakınca, şeytan sevinip oynar. Allah-ü Teâlâ, (Şeytan, aralarını bozmaması için, kullarım güzel konuşsun!) buyuruyor. (İsra 53)
Müslüman vefakâr olur. Vefakâr olmanın, yani sırf Allah rızası için sevmenin mükâfatı büyüktür. Hadis-i şerifte buyruldu ki: “Kıyamette hiç bir himayenin bulunmadığı zaman, Allah-ü Teâlâ’nın himayesinde bulunacak yedi kişiden biri, birbirini (sırf Allah rızası için) sevenlerdir.) (Buhari)
Ahid veya akit, sözleşme demektir. “Antlaşma yaptığınız zaman, Allah’a karşı verdiğiniz sözü yerine getirin Allah’ı kendinize kefil kılarak pekiştirdikten sonra yeminlerinizi bozmayın Şüphesiz Allah yaptıklarınızı bilir (Nahl,16/ 91 ).” Kendinden güçlü olana verilen sözü yerine getirip, zayıf olana verilen söze riayet etmemek, ahlaksızca bir davranıştır.
Ahde vefa göstermek, Allah (c.c.)’ın emirlerinden, Efendimiz (s.a.v.)’in hasletlerinden ve erdemli bir insan olmanın gereklerindendir. Bu nedenle ahde vefa, İslam ahlakının temellerinden sayılmış; Yüce Yaratıcımızla ve toplumla ilişkilerimizi düzenlemede, ahlaki prensip olarak kabul edilmiştir. “Verdiği sözünde durmayıp ahde vefasızlık yapan kişi için Kıyamet gününde bir sancak dikilecektir ve o kişi, o vefasızlığı ile bilinecektir . ’’
Allah mümini doğru sözlü, dürüst, güvenilir, sadık, vefalı ve sorumluluk sahibi olarak tarif eder. “Onlar, kendilerine verilen emanete ve verdikleri ahde (harfiyen) riayet edenlerdir” İnsanlar arası ilişkilerde güven unsurunun hâkim olabilmesi için yegâne garanti vasıtası, ahde vefadır. Ahdine vefa göstermeyen kişilere itibar edilmez ve arkasından da gidilmez. Vefalı davranışlar, insanları olgunlaştıran, kendini iyi hissetmesini sağlayan, insan olmanın anlamını kavratan ve fazilet hissini uyandırıp yaşatan seçkin davranışlardır.
Sözünü yerine getirenler, ahdine vefa gösterenler hem Allah indinde hem de kullar indinde makbuldürler, sevilirler, itibar görürler, saygınlık kazanırlar. Böyle dürüst insanlar hem hayatlarında hem de vefatından sonra hayırla yâd edilir, örnek insan olarak gösterilirler. Çevremiz ne kadar vefasızlık örnekleriyle dolu olursa olsun, bunlar bize örneklik teşkil edemez. Kalplerimiz huzurlu, sevgi ve dostluklarımız kalıcı ve hayatımız anlamlı olsun istiyorsak, vefalı olmayı temel bir görev kabul etmeliyiz. Söze sadakat, dünyada onuru ve güveni, ahirette ise Yüce Allah’ın iltifat ve rızasını kazandırır.
