Sevgili okurlarım, şiir nasıl okunmalıdır esası hakkındaki düşüncelerimi sizlerle paylaşmak istedim.
Birey olarak her birimizin yaşantısında, şiirle tanışıklığımız olmuştur. Çeşitli konularda şiirler yazmış ve arkadaşlarımızla paylaşmışızdır. Ama yazmış olduğumuz şiirleri okumaya gelince, hayli zorluklar çektiğimiz de bir gerçektir. O nedenledir ki, bilmediğimiz bir takım kuralları öğrenmemiz gerekir.
Kendine şairim diyenler, öncelikle şiirin nasıl okunacağı hakkında bilgi ve beceri sahibi olma gayretini göstermeliler. Şair, yazmış olduğu bir şiiri veya başka bir şairin şiirini, herhangi bir yerde okuması gerekiyorsa, öncelikle o şiirin bütünlüğü hakkında fikir sahibi olması gerekir. Şöyle ki, o şiirin içinde geçen sözcüklerin anlamını, manasını ve neyi ifade ettiğinin kavraması şarttır. Şair bu gereği yerine getirdikten sonra, şiirin neyi anlatmak istediği düşüncesine uygun bir ses tonuyla okumalıdır. İşte o zaman şiirin okunuş şekli, dinleyici üzerinde etkisini göstermiş olur.
Okuyucu hangi tür şiir okunmuş olursa olsun, mutlaka o şiiri ezberlemesi önemlidir. Nedenine gelince, bir şiiri kâğıda bakarak okumak, dinleyici üzerinde her hangi bir etki sağlamaz. Bu etkiyi sağlamak için, şiir her zaman sesli okunmasa bile, zaman zaman tekrarını sessizce içimizden geçirerek okumalıyız. Hatta ezberlediğimiz şiirleri, yatakta bile beyin süzgecinden geçirmeliyiz. Kendine şairim diyen kişi, bu tür çalışmaları mutlaka yapmalıdır. Şair, yazmış olduğu şiiri ve ya başka bir şairin şiirini okumak durumunda kaldığında, anlamına uygun okuyabileceğine kendini inandırmış olmalıdır. Bu şekilde eksersizlikler sonucunda okunan şiirler, dinleyicilerinin dikkatini çekmiş olur. Şairde anlamlı ve güzel bir şiir okumanın zevkini almış ve becerisini kazanmış olur.
Bu dikkatin ötesinde, bir başka hususta, şiir okurken acele edilmemelidir. Hızlı bir tempoyla okunan şiirler, dinleyiciyi etkilemez. Dinleyiciyi etkilemek için, mutlakla şiir yavaş bir tempoyla okunmalıdır. Hatta ritim ve vurgulamalara dikkat edilmelidir. İşte o zaman, okunan şiire karşı dinleyicinin algılama gücü, daha etkin olmuş olur.
Bir başka hususta, şiiri okuyan kişi kendinden emin ve rahat olması gerekmektedir. Çünkü rahat oluş sayesinde şiirin türüne göre anlamlı bir ses tonu kullanılır. İşte bu rahatlıkla ve iyi bir ses tonuyla okunan şiiri fark eden dinleyiciler, şiir okuyan kişiyi dikkatli bir biçimde sonuna kadar dinlemiş ve
izlemiş olurlar. Bu tür çalışmaların tam anlamıyla eksiksiz yerine getirilmesinde, kelimelerin de doğru telaffuz edilmesi şarttır. Hatta bir birine yakın olan kelimelerin anlamlarına uygun bir şekilde, okunması gerekir. Asla ve asla unutulmaması gereken bir okuma özelliği de, mutlaka beden dilini gerekli olan yerlerde kullanmalıdır. Şiirde var olan beden dili ve çeşitli mimik hareketlerinin, dinleyici üzerindeki etkisi unutulmamalıdır. Hatta gözlerimizle dinleyiciyi takip etmeniz sonucu, dinleyiciyle aranızda büyük bir enerji alış verişine sebep olmuş olur. O andaki dinleyicilerle oluşan göz temasınız sayesinde, dinleyiciler de duygu katsayısı yükselir. Dinleyiciler de aynen senin yaşadıklarını yaşamış olurlar. Kısacası kendisini şiirin içinde bulup, şiirin kendisi için yazıldığını ve kendisi için okunduğunu düşünürler.
Bir başka hususta, okunan ve yazılan şiirlerin (nokta, virgül, ünlem, üç nokta ve soru işareti) gibi noktalama işaretleri, şiir okuyanı kontrol altına almaktadır. Bu esası düşündüğümüzde, dizelerde noktalama işaretlerinin mutlaka konulması gereken yerler hariç, gelişi güzel yerlere noktalama işaretleri kullanılmamalıdır. Sebebine gelince, okuyucu durakları kendisi bulmalı ve şiire anlam katarak okumalıdır. Şair yazmış olduğu şiiri noktalama işaretlerine boğması, bir anlamda şiiri okuyana, şiirin yazılım şekline göre oku demek istemektedir. Gerekli olmayan noktalama işaretlerini koymak, başlı başına çok önemli bir yanlıştır. Bence gerekli olan şiirde, imlanın yerli yerinde olmasıdır. Bunun dışında, noktalama işaretlerinde kaçınmak gerekir. O zaman şiiri iyi bir okuma tekniğine uygun, daha etkili bir okuma gerçekleşmiş olur.
Mürsel ADIGÜZEL
Eğitimci Yazar ve Şair
