İşçi ve işveren arasında zaman zaman yaşanan sorunların bir kısmının işçinin çeşitli hata ve yanlışlarından kaynaklandığı görülmektedir.
Savunma, işyerinde çalışandan kaynaklanan bir olumsuzluğun, çalışan tarafından açıklanmasına imkan sağlanmasıdır. En temelde adil yargılanma hakkının bir yansımasıdır.
İşçinin iş sözleşmesinin feshedilebilmesi işçinin yetersizliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.
İş Kanunu’na göre işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle hizmet sözleşmesinin feshinden önce, hakkındaki iddialara karşı savunmasının alınması önkoşuludur.Ancak, işletme veya işin gereklerine dayanan fesihlerde savunma alma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Başka bir ifadeyle, iş sözleşmesi işçinin davranışı/verimiyle ilgili bir nedenle feshediliyorsa, ona önce hakkındaki iddialara karşı savunma fırsatı verilmelidir.
Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Çünkü bir olayın işçi açısından alındığında haklı gerekçeleri olabilir ve o konuda söyleyecekleri sürecin yönünü değiştirebilir.
İşçiden savunma alınmadan iş sözleşmesi feshedilirse; “sürelere uyulmuş, fesih bildirimi yazılı yapılmış, sebep de gerçekten geçerli olsa bile, şekil noksanlığı sebebiyle fesih geçersiz sayılabilir”. Yani savunma alınmadığı takdirde işçi işe iade edilecektir.
Savunma talebi nasıl olmalı?
Savunma alınmadan iş sözleşmesi işçinin davranışı veya veriminden kaynaklanan geçerli nedenle feshedilmemelidir. Bu bağlamda savunma, feshin geçerlilik şartıdır.
Bir kimseden savunma talep edilirken, savunma talep yazısında;
• Mutlaka kişiye özel düzenlenmiş olmalı;
• Olayın içeriği detaylı olarak yer almalı;
• İşyerine yansıyan olumsuz durumu aktarılmalı;
• Savunma yazısının sunulması için makul süre 3 iş günü verilmeli;
• Savunma vermemesi halinde savunma vermekten kaçınmış sayılacağı hatırlatılmalıdır.
İşçi savunmaya davet yazısını almazsa veya alıp da savunmaya belirtilen gün ve saatte haklı bir mazereti olmaksızın gelmezse, bunun bir tutanakla tespit edilmesi gerekir.
Yargıtay ne diyor?
Yargıtay’ın bir kararına göre; İşçi fesihten önce savunma vermeye davet edilmeli, davet yazısında davranışı nedeniyle işten çıkarma sebebi açık ve kesin bir şekilde belirtilmeli, makul bir süre önceden belirtilen yer, gün ve saatte hazır bulunması, bulunmadığı takdirde yazılı bir savunma verebileceğinin; bildirilen yerde belirtilen gün ve saatte hazır bulunmadığı ve de buna rağmen yazılı bir savunma vermediği takdirde savunma vermekten vazgeçmiş sayılacağının kendisine hatırlatılması şarttır. (T.C.Yargıtay 9.HD. 2007/42733 E. – 2008/17109 K.)
