Her faninin başına gelmesi kaçınılmaz bir gerçek olan ölüm ölüm nedeniyle sigortalının yakınlarına yapılacak yardımları soru ve cevaplarla açıklıyoruz.
– Ölen sigortalının hak sahiplerine hangi yardımlar yapılır?
– Ölüm aylığı bağlanması,
– İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ya da sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölüm halinde ölüm geliri bağlanması,
– Ölüm toptan ödemesi yapılması,
– Evlenme ödeneği verilmesi,
– Cenaze ödeneği ödenmesidir.
Ölüm geliri nedir?
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen, ya da sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölen sigortalıların hak sahiplerine bağlanan ve aylık olarak ödenen gelirdir.
Ölüm geliri kimlere bağlanır?
Ölüm geliri iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ya da sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölen sigortalıların hak sahiplerine bağlanır. Ölüm aylığının bağlanmasında hak sahibi durumunda olan aile fertleri ölüm geliri bağlanması bakımından da hak sahibi durumundadır. (Kimlerin hak sahibi sayıldığı için aşağıdaki ölüm aylığında hak sahipleri sorusunun cevabına bakınız)
İş kazası ve meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü %50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış olan sigortalının başka bir nedenle ölümü halinde hak sahiplerine ölüm geliri bağlanır mı?
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü, % 50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış olan ve 01.10.2008 tarihinden sonra ölen, ölümü iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmayan sigortalının, almakta olduğu sürekli iş göremezlik geliri hak sahiplerine paylaştırılır.
Ölüm aylığı kimlere bağlanır?
Kamu görevlisi olması nedeniyle sigortalı sayılanların, 14.10.2008 tarihinden sonra, kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışması nedeniyle sigortalı sayılanların, 30.09.2008 tarihinden sonra ölmeleri halinde en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödemişler ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır.
Bir veya birden çok işverene bağlı olarak hizmet akdine (iş sözleşmesine) tabi çalışması nedeniyle sigortalı sayılan işçilerden, 30.09.2008 tarihinden sonra ölenlerin ise, 5 yıllık sigortalılık süresini tamamlamış ve 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları halinde hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır.
Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken ölen yada bu aylıkları hak etmiş olmasına karşın aylık bağlama işlemleri tamamlanmadan ölen sigortalıların hak sahiplerine de ölüm aylığı bağlanır.
Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken tekrar sigortalı olarak işe başlamaları nedeniyle aylıkları kesilenlerinde ölümleri halinde hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır.
Ancak kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışması nedeniyle sigortalı sayılanların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur. Ölüm aylığı prim borçlarının ödendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren başlar.
900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemeden ölen sigortalı işçinin hak sahiplerinin askerlik borçlanması yaparak, prim gün sayısını 900 güne tamamlamaları mümkünümüdür?
01.10.2008 tarihinden önce ölen sigortalının hak sahipleri, ölüm aylığı bağlanması için eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere borçlanma yapabiliyorlardı. Ancak 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile bu uygulama kaldırılmıştır. 01.10.2008 tarihinden sonra ölen sigortalının hak sahiplerinin eksik prim gün sayılarını askerlik borçlanması yaparak 900 güne tamamlayıp ölüm aylığı bağlatmaları mümkün değildir.
İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen yada sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölen sigortalının hak sahiplerine hem ölüm geliri hem de ölüm aylığı bağlanır mı?
İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen yada sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölen sigortalı ölüm aylığı bağlanması için gerekli şartları da yerine getirmiş ise hak sahiplerine hem ölüm geliri hem de ölüm aylığı bağlanır. Ancak bunlardan yüksek olanın tamamı düşük olanın yarısı ödenir.
Ölüm geliri ve ölüm aylığı bağlanacak hak sahipleri kimlerdir?
Ölüm aylığı;
– Ölüm tarihinde sigortalı ile yasal evlilik bağlantısı bulunan eşine,
– Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulun işlerde, Mesleki Eğitim Kanunu gereği aday çırak, çırak olarak eğitim görmeleri, işletmelerde meslek eğitimine tabi tutulmaları ve meslek lisesinde okuması yada yüksek öğrenimi nedeniyle staj yapmaları, İşkur un düzenlediği meslek kurslarına katılmaları nedeniyle iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortasına göre çalışmaları hariç, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortası Kanunu kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
– Evli olup olmadığına bakılmaksızın, 18 yaşını, ortaöğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmayan erkek çocuklarına,
– Evli olup olmadığına bakılmaksızın, Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirdiği tespit edilen çocuklarına,
Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kız çocuklarına bağlanır.
Ölen sigortalının ana ve babasına hangi şartlarda ölüm aylığı veya/ve geliri bağlanır?
Hak sahibi eş ve çocuklara bağlanan aylıktan artan hissenin bulunması halinde, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu aylık geliri aylık asgari ücretin net tutarından daha az olan ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç kendilerine gelir ve/veya aylık bağlanmamış olan ana ve babaya ölüm aylığı bağlanır.
Ancak 65 yaşın üstünde olan ve her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu aylık geliri aylık asgari ücretin net tutarından daha az olan ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç kendilerine gelir ve/veya aylık bağlanmamış olan ana ve babaya artan hissenin olup olmadığına bakılmaksızın aylık bağlanır.
Ana ve babanın hak sahipliği nasıl tespit edilecektir?
Ana ve babanın hak sahipliğinin tespitine ilişkin Kurum tarafından test yöntemi belirleninceye kadar, hak sahibi durumunda olan ana ve baba, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu aylık gelirin, aylık asgari ücretin net tutarından az olduğunu belirten imzalı taahhütname verecektir. Ana ve babaya aylık bağlanmasını müteakip Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, ana ve babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş oldukları gelirlerinin asgari ücretin net tutarından az veya fazla olduğuna dair sosyal güvenlik kontrol memurunun değerlendirme yaparak durumu belirten rapor istenecektir. Rapora göre ana ve baba hak sahibi durumunda değilse bağlanan aylık kesilecek yapılan ödemeler geri alınacaktır.
Hak sahiplerinin aylık hisseleri ne kadardır?
– Çocuğu bulunmayan, ceza infaz kurumları ile tutukevlerinde oluşturulan işlerde, aday çırak, çırak mesleki eğitim görmesi, meslek okulunda okuması yada yüksek öğrenimi için staj yapması, İşkur un düzenlediği meslek eğitimine katılması nedeniyle iş kazaları ve meslek hastalığı sigortalarına tabi çalışması hariç Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa tabi olarak veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan eşe sigortalıya bağlanan gelir ve aylığın % 75’i,
– Yukarıda belirtilenler dışındaki dul eşe %50 si,
– Hak sahibi durumundaki çocukların her birine %25 i,
– Hak sahibi durumundaki çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine % 50’si,
– Artan hissenin olması halinde hak sahibi durumundaki ana ve babaya %25 i,
Oranlarında gelir ve/veya aylık bağlanır.
Çalışan yada kendi çalışmasına bağlı olarak gelir, aylık alan çocuksuz eşe, 01.10.2008 tarihinden önce %75 oranında bağlanmış olan ölüm gelir ve/veya aylığının oranı %50 oranına düşürülecek mi?
Çalışan yada kendi çalışmasına bağlı olarak gelir, aylık alan çocuksuz eşe, 01.10.2008 tarihinden önce %75 oranında bağlanmış olan ölüm gelir ve aylığı oranının %50 oranına düşürülmesi söz konusu değildir.
Ölüm aylık ve gelirinin bağlanması için nereye ve hangi belgeler ile başvurulacaktır?
Ölüm aylığı bağlanabilmesi için hak sahiplerinin örneği Kurumca hazırlanan tahsis talep dilekçesi ile bulundukları yerdeki Kurumun İl Sosyal Güvenlik veya Merkez Müdürlüklerine başvurması şarttır.
Örneği kurumca hazırlan tahsis talep dilekçesi ve ekleri kurumun yukarıda belirtilen ünitelerine verilebileceği gibi posta yolu ile de gönderilebilir. Ancak dilekçenin kurum kayıtlarına girip girmediğini kontrol edebilmek için taahhütlü olarak gönderilmesi uygu olacaktır.
Tahsis talep dilekçesine;
18 yaşını doldurmayanlar hariç, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmayan erkek çocukların ilgili öğretim kurumundan alacakları öğrenci belgesi,
15 yaşından küçük çocuklar hariç olmak üzere bir adet belgelik fotoğraf,
Malul çocuklar için sağlık kurulu raporu,
Ana ve babaların hak sahipliği konusunda Kurumca çıkarılan tebliğde belirtilen belgeler,
Ölen sigortalının hak sahibi durumundaki çocuklarına hem anadan hem babadan dolayı ayrı ayrı aylık bağlanır mı?
Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, her ikisinden de aylık bağlanır. Bağlanan aylıklardan yüksek olanın tamamı, düşük olanın yarısı ödenir.
Birden fazla sigortalı çocuğunun ölümü nedeniyle ana ve babaya her çocuktan ayrı ayrı aylık bağlanır mı?
Birden fazla çocuğundan aylığa hak kazanan ana ve babaya en fazla ödemeye imkân veren ilk iki dosyadan aylık bağlanır. İki çocuktan dolayı bağlanan aylığın yüksek olanın tamamı, düşük olan yarısı ödenir.
Hem eşinin, hem de ana ve/veya babasının ölümü nedeniyle aylık hakkı doğanlara ayrı ayrı her dosyadan aylık bağlanırmı?
Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından aylık bağlanır.
01.10.2008 tarihinden önce bağlanmış olan ölüm aylık ve gelirlerine ilişkin durum değişikliklerinde (erkek çocukların yaşlarını doldurmaları nedeniyle aylık haklarını kaybetmeleri, kız çocuklarının evlenmesi veya çalışması yada aylık alan hak sahiplerinden birinin ölmesi gibi değişikliklerde), hangi mevzuat hükümleri uygulanacaktır?
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortasının yürürlüğe girdiği 01.01.2008 tarihinden önce bağlanmış olan ölüm gelir ve aylıklarına ilişkin durum değişikliklerinde bu tarihten itibaren yürürlükten kaldırılan mevzuat hükümlerine göre (506,1479, 2925 ve 2926 sayılı kanunlara göre) azaltma veya artırma yapılacaktır.
Ölüm toptan ödemesi nedir? Kimlere yapılmaktadır?
– Ölüm toptan ödemesi, sigortalının ölümü ile ölüm aylığı bağlanmasına ilişkin şartların oluşmaması durumunda, işçi statüsündeki sigortalılar için kendi adlarına bildirilen; kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan sigortalının ise kendi adına ödediği malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin güncellenerek hak sahiplerine ödenmesidir.
– Sigortalının ölüm tarihi esas alınmak kaydıyla hesaplanan toptan ödeme tutarı, sigortalının eşine, çocuklarına, ana ve babasına Kanunda belirtilen hisseler oranında paylaştırılarak ödenir.
– Ölüm toptan ödemesinden yararlanılması için hak sahiplerinin Kurumca hazırlanan tahsis talep dilekçesi ile ilgili üniteye müracaatı şarttır.
Cenaze ödeneği nedir? Hangi şartlarda ödenir?
Cenaze ödeneği, Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından onaylanan tarife üzerinden ölen sigortalının ailesine bir defa yapılan yardımdır.
Cenaze ödeneği;
– İş kazası veya meslek hastalığı sonucu,
– Sürekli iş göremezlik geliri, malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken,
– Kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş iken,
ölen sigortalının ailesine verilir.
Gelir, aylık almamakta iken ölen sigortalının ailesine verilecek cenaze ödeneğinde ölüm tarihinde sigortalı olma şartı aranmaz.
Cenaze yardımı almak için nasıl başvurulur?
Cenaze ödeneği verilebilmesi için, hak sahiplerince ölüm tarihini belirten bir dilekçe ile Kuruma başvurulması gerekir. Sigortalının ölüm tarihi nüfus kütüğüne kaydedilmemişse dilekçeyle birlikte sigortalının ölüm tarihini belirten ilgili makamlarca usulüne göre düzenlenen bir belgenin Kuruma verilmesi gerekir.
Cenaze yardımı kimlere ödenir?
Cenaze ödeneği sigortalının sırasıyla eşi, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana veya babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir.
Cenazenin bu kişiler dışında gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırıldığının belgelenmesi durumunda, masraflar gerçek veya tüzel kişilere ödenir.
Evlenme ödeneği nedir?
Evlenme ödeneği, ölüm geliri veya aylığı almakta iken evlenen ve bu nedenle aylığı kesilen kız çocuklarına bir defaya özgü olmak üzere, evlenme tarihindeki gelir ve aylığının iki yıllık tutarının kendisine ödenmesidir.
Evlenme ödeneği almak için nereye ve nasıl başvurulur?
Evlenme ödeneğinin alınabilmesi için hak sahibi kız çocuğunun bir dilekçe ile Kurumun ilgili ünitesine başvurması gerekir.
Evlenme tarihi nüfus kütüğüne işlenmemişse, dilekçeyle birlikte, evlenme cüzdanının bir örneğinin de Kuruma verilmesi zorunludur.
Evlenme ödeneği alınması halinde diğer hak sahiplerinin aylıkları ne zaman yükseltilir?
Evlenme ödeneği verilen kız çocuklarının, gelir ve aylıkları, evlenme tarihini izleyen ödeme dönemi başından itibaren durdurulur. Gelir ve aylıkların durdurulduğu tarihten iki sene sonra da kesilir, varsa diğer hak sahiplerinin gelir ve aylıkları, gelir ve aylığın kesildiği tarihten itibaren yükseltilir.
