SGK uygulamasında, çalışma hayatında pozitif ayrımcılığa tabi tutulan engellilere, sağlık durumunun çalışmaya uygun olmaması halinde sigortalıların uğrayacağı gelir kayıplarının telafisi amacıyla malulen emeklilik hakkı da verilmektedir.
Sigortalı olduğu dönemde malul olmamakla birlikte sigortalı olduktan sonra çeşitli nedenlerle meslekte kazanma/çalışma güçlerini kaybetmeleri halinde gerekli prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını sağlamaları halinde malulen emekli olabileceklerdir.
Malulen emeklilikte gerekli şartların sağlanması yanında, ayrıca talepte gereklidir. SGK resen malulen emekliliğe sevk etmemektedir.
En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün prim ödeyen sigortalılar hastalıkları nedeni ile çalışamadıkları ve bunun tespit edilmesi isteğine dair talep bir dilekçe ile bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne veya Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğü’ne yapılır. Sigortalı bunun üzerine maluliyete esas rapor düzenlenmek üzere Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilmiş hastanelerden birine sevk edilir.
***
Sigortalı olarak ilk defa işe başladığında sağlıklı olan bireyin, çalışma yaşamı içerisinde (iş yeri koşullarına bağlı olmaksızın) herhangi bir hastalık veya kaza sonucu, çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında kaybetmesi, belirli prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresine sahip olması halinde malül sayılmakta olup buna ilişkin değerlendirmeler ‘Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği’ne göre yapılmaktadır.
Doğuştan ya da sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan birey engelli olarak tanımlanmakta olup değerlendirmeleri ‘Engellilik Ölçütü Sınıflandırılması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmeliğe’ göre yapılmaktadır.
Temin edilen sağlık kurulu raporu ile birlikte hazırlanan maluliyet dosyası SGK İl/Merkez Müdürlüğünce Bağlı oldukları Kurum Sağlık Kurullarına gönderilmektedir.
Kurum Sağlık Kurulunca Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği eki hastalık listesindeki kriterler doğrultusunda dosya ve içeriği rapor ve tıbbi belgeler incelenerek Çalışma gücünüzün en az yüzde 60’ını kaybedilip kaybedilmediği (malül sayılıp sayılmama) kararı verilmektedir.
Sağlık kurulu raporu
Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği’nde yetkilendirilmiş hastanelerin sağlık kurulu raporlarında oran belirtilmemesi belirtilse dahi dikkate alınmayacağı, düzenlenen raporun oran değil durum belirtir rapor olduğu hususu açıkça belirtilmiştir. Sağlık kurulu raporundaki oranlar maluliyete esas çalışma gücü kaybı oranı olmayıp engellilik oranlarıdır. Maluliyete esas olan çalışma gücünün yüzde 60 ve üzerinde kaybedilip kaybedilmediğinin tespit yetkisi ise SGK’nın Sağlık Kurulları’na aittir.
SGK Sağlık Kurulu kararına itiraz
Kurum Sağlık Kurulu kararına karşı Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu’na itirazda bulunulabilir. İtiraz bir dilekçe ile bağlı bulunulan Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne veya Sosyal Güvenlik Merkezine yapılır. İtiraza ilişkin değerlendirme Ankara da Yüksek Sağlık Kurulu tarafından yapılır. Yüksek Sağlık Kurulu maluliyetin kabulüne karar verebildiği gibi red ya da ara karar vermesi de mümkündür.
