“Yüz’de ısrar etme, doksan da olur.
İnsan dediğinde, noksan da olur.
Sakın büyüklenme, elde neler var.
Bir ben varım deme, yoksan da olur.
Hatasız dost arayan, dosttan da olur.”
Mevlana
“Evinizin eşiğini temizlemeden, komşunun damındaki karlardan yakınmayınız.” Konfüçyüs
Büyük Türkçe Sözlük’te Komşu: 1. Konutları yakın olan kimselerin birbirine göre aldıkları ad. 2. Sınır ortaklığı bulunanlar… Komşuluk: 1. Komşu olma durumu. 2. Komşularla olan ilişki…
Komşu sözcüğü, bitişik nizamda ya da yakın yerlerde yaşayanlar için kullanılır. Komşu olmanın getirdiği kimi hak ve görevlerin yanı sıra bunların ortaya koyduğu ilişkiler düzeni bulunmaktadır. Bu düzen, komşuluk ilişkileri adı altında belirtilmektedir.
***
Geleneklerimize göre; komşular, bireylerin ailelerinden sonraki en yakın sosyal çevresini oluşturmaktadır. Anne-baba ve yakın akrabalardan sonra komşulara davranış şekli gelir.
Özellikle köy ve kasaba gibi küçük yerleşim birimlerinde sosyal dayanışma açısından önemli olduğu gibi, apartman ya da site türü yerleşkelerde ailelerin güven içinde yaşamaları açısından da komşuluk ilişkileri oldukça önemlidir.
Komşuluk ilişkilerindeki hoşnutsuzluk; bireyde rahatsızlık, güvensizlik ve yalnızlık duygusu uyandırır! Kültürümüzdeki “Ev alma, komşu al.” atasözü, deneyime dayanan bir saptamayı anlatmaktadır. “Komşu komşunun külüne muhtaçtır.”, “Komşuda pişer, bize de düşer.” gibi atasözleri ve sık gelip gitmeleri anlatmak üzere, “Komşu kapısına çevirmek” ve benzeri deyimler, komşuluk ilişkilerinin anlamını ve boyutlarını belirleyen kırmızıçizgilerdir.
Ayrıca, “Benim özgürlüğümün bittiği yerde seninki başlar” söylemi, göz önünden uzak tutulmamalıdır.
‘Sevinçlerin paylaşılınca çoğaldığı, acılarınsa paylaştıkça azaldığı,’yaşamsal bir gerçektir. Bu düşünceden devinimle komşuluk ilişkileri; mutluluğun paylaşılmasında, sıkıntı ve elemin göğüslenmesinde önem arz eder. Paylaşım, toplumsal yelpazede kişi ve ailelere destek olur. Sonrasında da sosyal yapıyı güçlendirir.
Komşuluk ilişkilerinin sağlıklı sürmesi için akla gelebilen kimi öncelikler şöyle sıralanabilir:
1) Evde ne pişirildiğini komşuya belli etmemek ya da belli edilirse pişirdiğinden komşulara da vermek. (Bayramda kesilen kurbanın etinden komşuya da vermenin önemi de akla gelmelidir.) 2) Kesinkes dedi kodu yapmamak. 3) Darda kaldığında her türlü yardımına koşmak. 4) Olumlu kazanımlarını kutlamak. 5) Başına bir olumsuzluk geldiğinde teselli etmek. 6) Onun rüzgârını, güneşini ya da manzarasını engelleyecek şekilde ev yapmamak. 7) Hastalandığında ‘geçmiş olsun!’ ziyaretine gitmek. 8) Ölüm olduğunda cenazesinin kaldırılmasında bulunmak ve acısını paylaşmak.
Bu maddelere site yönetiminin kurallarına ya da var olan mevzuata uymak da eklenebilir…(634 Numaralı Kat Mülkiyet Kanunu’nun ilgili hükümleri gibi…)
***
Ne ki, ülkemizde köyden kente doğru gerçekleşen yoğun ve hızlı göçlerin, buna bağlı kent yapılaşmasının ve değişen iş yaşamının komşuluk ilişkilerini olumsuz yönde etkilediği apaçık ortadadır. Özellikle İstanbul gibi büyük kentlerimizde aynı apartmanda yaşadıkları halde yardımlaşma, dayanışma bir yana; selamlaşmayan, tanışmayan ve konuşmayan bireylerin sayısı azımsanmayacak ölçüdedir.
Komşuluk ilişkilerinin olumlu yönleri yeterli ölçüde gerçekleştirilemese de hiç değilse olumsuz yönlerinden kaçınmak belleklerden uzak tutulmamalıdır. Örneğin: Ev içinde de olsa yüksek sesle konuşmaktan; müzik seti, televizyon, teyp gibi aygıtların sesini yükseltmekten; saat 24.00 sonrası her türlü gürültü yapmaktan kesinkes kaçınmak gerekir.
***
Herkesin iyi komşuları olmasını dilerken, aşağıdaki ‘Komşuluk’ başlıklı mizahi bir Rıfat Ilgaz şiiriyle yazımı noktalamak isterim.
Komşuluk
Gördüler tencereye tavaya / Fazlaca işimizin düşmediğini./ Çamaşır gününde öğrendiler / Donuma gömleğime kadar. / Lâf oldu, soğuk günlerde / Yatakta roman okuduğum. / Hele sülalemizdeki sadelik / Gitmedi hiç kimsenin hoşuna / Ne olacaktı / Yedi atası devletli olmazdı ya / Bodrum katındaki kiracının… Rıfat Ilgaz
