Tüm dünyada en çok rastlanan kanser türü olan akciğer kanserinin bir numaralı sebebinin sigara olduğunu söylemeye gerek yok sanırım. İstatistiklere göre, sigara akciğer kanserlerinin yüzde 90’ ından sorumlu olan etken. Ancak, akciğer kanseri ile amfizem, kronik bronşit ve KOAH gibi sigarayla ilişkili hastalıklar seyrek de olsa hayatlarında tek bir sigara içmemiş insanlarda da ortaya çıkabiliyor. Bu durum bugüne kadar genetik yatkınlık, pasif olarak sigara dumanına maruz kalmak, binalarda radon gazı bulunması gibi faktörlerle açıklanmaya çalışılıyordu.
Amerika’ da Louisiana Devlet Üniversitesi Çevre Kimyası bölümü tarafından yapılan bir araştırma, akciğer kanseri ile sigarayla ilişkili diğer akciğer hastalıklarının neden hiç sigara içmemiş insanlarda da rastlanabileceği konusunda yeni ufuklar açtı.
Atmosferde çeşitli yakıtların yanması sonucu oluşan ‘serbest radikal’ ismi verilen ve atom, molekül ve molekül parçaları şeklinde bulunan maddelerin saniyeden daha kısa sürede yok oldukları için insan sağlığı bakımından ciddi bir tehlike oluşturmadıkları düşünülüyordu. Oysa sigara dumanında da bulunan serbest radikaller solunum yoluyla akciğerlere ulaştıklarından burada çeşitli hasarlara yol açabiliyorlardı.
Elektron paramanyetik rezonans adı verilen bir yöntemle yapılan bu yeni araştırmada, bazı serbest radikallerin atmosferde çok uzun, hatta sınırsız süre kalabildikleri belirlendi ve bu yüzden de bunlara ‘kalıcı serbest radikaller’ ismi verildi.
Araştırmada, bu kalıcı serbest radikallerin araba egzozları, fabrika bacaları veya evlerde soba ve şöminelerden kaynaklanan dumanda bulunan küçük taneciklere yapıştıkları ve varlıklarını bu şekilde korudukları ortaya kondu. Bakır ve demir gibi metal ihtiva eden taneciklere bağlanan serbest radikallerin havada daha uzun süre kalabildikleri ve çok uzak mesafelere ulaşabildikleri de belirlendi.
Bu radikallerin sigara dumanında bulunanlarla çok benzer olmalarından dolayı, hava kirliliğine maruz kalmanın sigara içenlerde görülen tüm hastalıklara sebep olabilmesi akla yakın görünüyor. Solunum yoluyla alınan serbest radikallerin akciğerlerde ve kan yoluyla başka dokularda hücrelere ve DNA’ ya zarar verdiği ve çeşitli hastalıkların oluşumunda rol oynadıkları biliniyor.
Araştırmada bugünkü standartlara göre, temiz olduğu kabul edilen havada bile bir sigaradaki kadar serbest radikal bulunduğu ve ‘orta derecede kirli bir havayı soluyan bir insanın günde 300 sigara içen bir kişinin maruz kaldığı kadar serbest radikallere maruz kalacağı’ hesaplanmış.
Bu araştırma, hava kirliliğinin başta akciğer kanseri ve amfizem, kronik bronşit ve KOAH gibi akciğer hastalıkları olmak üzere pek çok ölümcül hastalığın oluşumunda çok önemli etken olduğunu ortaya koyuyor. Bu hastalıkların önlenmesinde sigara ile olduğu kadar hava kirliliği ile de mücadele edilmesi gerektiği de bir kere daha ortaya çıkıyor.
Havanız nasıl olursa olsun, yeter ki temiz olsun!
