Özellikle 2012 yılı Şubat ayında itibaren yabancı uyrukluların Türkiye'de bulunma sürelerine sınırlandırma gelmesiyle birlikte yabancı çalışanlar için çalışma izni alınması ve kaçak işçilerin durumu önem kazanmaya başlamıştır.
5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun kapsamında 2011 yılı Haziran ayından itibaren il emniyet müdürlüklerine Türkiye'de ikameti (kendi evi veya kiralık evi) olanlara ilişkin 6 aylık ikamet etme izni verme yetkisi verilmiştir. Türkiye'de 90 günden fazla kalmak isteyenler vizelerinin bitimini takiben 6 ay daha ikamet izni alabileceklerdir. Belli şartlara sahip olanlar için bu süre daha da uzun olabilmektedir. 5683 sayılı Kanun ile ilgili olarak yapılan son değişiklik şu şekildedir.
Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun'un 3'üncü maddesinin birinci fıkrasındaki süre, vize muafiyet süresi veya vizede belirtilen kalış süresi yeterli ise yabancının Türkiye'den çıktığı gün itibarıyla önceki 180 gün zarfında 90 gün olarak uygulanır.
Yabancının Türkiye'deki vize muafiyeti süresi veya vizede belirtilen kalış süresi 90 günden az ise 90 güne tamamlanacak şekilde yurt içinden uzatılabilir.
24 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu'nun 28094 sayılı Kararı ile; 5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun'da belirtilen vize muafiyet süresi veya vizede belirtilen kalış süresi 90 gün iken, 180 gün zarfında 90 gün olarak uygulanmak üzere değiştirilmiştir. Karar 01.02.2012 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.
Yapılan bu değişiklik belli ülke vatandaşlarına yönelik olmayıp genel bir düzenlemedir.
Bu karar uyarıca 01.02.2012 tarihinden itibaren ülkemize giriş yapan bir yabancı 90 gün kalıp, 30.04.2012 tarihinde ülkesine dönmek zorundadır. Türkiye'den ayrıldığı tarihten ancak 90 gün sonra 29.07.2012 tarihinde tekrar giriş yaparak 90 gün daha kalabilecektir.
Evlerde yabancı çalıştırılması
Ev hizmetlerinde yabancı işçi çalıştırmak isteyen kişilerin yabancının kendi ülkesindeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluğuna yapacağı başvuruyu takiben Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na yabancıyı çalıştırmak üzere çalışma izni talebinde bulunmaları gerekmektedir. (Yabancının ülkemizde 6 aylık ikametinin bulunması durumunda başvuru işveren tarafından direk Çalışma Bakanlığı'na yapılabilir. Bu durumda konsolosluk başvurusu gerekmez. ) Bakanlık, İçişleri ve Dışişleri Bakanlığı'nın da görüşlerini alarak yaptığı değerlendirme sonucu çalışma izni talebinin uygun bulunması halinde yabancıya başvuran işverenin yanında çalışmak üzere çalışma izni verecektir. Çalışma izni verilen yabancı çalışma vizesi ile ülkeye girerek çalışabilecektir. Çalışma izinleri ilk seferinde 1 yıllık verilmekte olup işverenin talebi halinde önce 2 yıl, daha sonra 3'er yıllık olarak uzatılabilecektir. Yabancı çalıştıran işveren yabancıya asgari ücretin 1.5 katı tutarında ücret ödeyerek pirim ve vergi kesintilerini SGK ve Vergi Dairesi'ne yatırmakla sorumludur.
Yabancı çalıştırmanın cezası
01.02.2012 tarihinde yürürlüğe girecek yeni vize rejimi kaçak çalışmanın önlenmesine katkı sağlayacaktır. Ülkemizde özellikle ev hizmetlerinde, hasta ve çocuk bakımında çok sayıda kaçak işçinin çalıştırıldığı bilinmektedir. Daha önce üç aylık vize ile gelip, üç ay sonunda ülkelerine giriş- çıkış yaparak bir-kaç gün sonra tekrar Türkiye'ye girmek suretiyle yapılan ve yaptırılan kayıtdışı çalışma imkanı ortadan kalkmış olacaktır.
6 aylık ikametlerin il emniyet müdürlüklerince verilmesi ve ikamet konusunda sağlanan kolaylıklarla turistik amaçlı Türkiye'de uzun süre kalanlara imkan sağlanmış olacak, bu sayede çalışmak isteyen yabancıların başvuru yapmaları kolaylaşacaktır.
4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinler Hakkında Kanun'un 21'inci maddesi gereğince izinsiz yabancı çalıştıran işverenlere ve yabancılara 2012 yılında uygulanacak idari para cezaları;
– Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işverenlere her bir yabancı için; 6.795 TL,
– Çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan yabancıya; 679 TL,
– Çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya; 2.717 TL,
yukarıda sayılan fiillerin tekrarı halinde idarî para cezaları bir kat artırılarak uygulanmaktadır.
