Her gün onlarca esnaf, tüccar ve işadamı ekonomik nedenler, terk, tasfiye ve işverenin ölümü gibi çeşitli nedenlerle işyerlerini kapatıyor veya bir başka işverene devrediyor. Özellikle bu şekilde işyeri devirlerinde veya ölüm nedeniyle işyerinin intikalinde geride kalan eş ve çocukları bu işyerlerinden ne kadar sorumlu?
İşte aslında çok kişiyi ilgilendiren bir konuda soru soran okurumuz Gökhan Sarı, “3 yıl önce vefat eden babamın işyeri miras yoluyla bana kaldı. İşçiler de işlerine devam etti. Şimdi ben de bir başkasına zararla devrediyorum. Babamın dönemine ait tazminatlardan sorumlu muyum?” diyor.
İş Kanunu’na göre; işyeri veya işyerinin bir bölümü hukukî bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçmektedir.
Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işveren yanında işe başladığı tarihe göre işlem yapmakla yükümlüdür.
***
Üç ay içinde bildirim şart
İşyerinin miras yoluyla intikali (mirasçılara geçmesi) halinde mirasçıları, ölüm tarihinden itibaren en geç üç ay içinde işyerinin miras yoluyla kalmasını kabul etmişlerse işyeri bildirgesini vermeleri gerekmektedir. Mirasçının üç ay içinde mirası reddetmesi mümkün olup, bu durumda da işyerinden sorumlu olmayacaktır. Eğer bu şekilde bir mirasın reddi söz konusu değilse mirasçı işçinin kıdem tazminatından sorumlu olacaktır.
Devralan işveren sürelerden sorumlu
İşyerinin devri halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumlu olduğu hükme bağlanmıştır. Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlı tutulmuştur.
İşyerinin miras yoluyla intikal etmesi halinde ise sadece işyerini devralan mirasçılar tüm sürelerden sorumlu olacaktır.
***
Devirde işçi ayrılamaz
İşyerinin devri, intikali, birleşme veya işveren değişikliğinde, tamamıyla şahsa bağlı olarak yapılmış iş sözleşmesi olmadıkça akdin feshi gerekmemektedir. İş Kanunu’nda işyerinin devri, intikali, birleşme veya işveren değişikliğinde iş sözleşmesinin feshini gerektiren bir neden bulunmamaktadır.
İşverenin şahsını esas alarak yapılmış iş sözleşmesinin, işverenin ölmesi halinde feshedilebilecektir. Bunun haricinde, işyerinde faaliyet devam edecekse ve aynı veya benzeri bir işin yapılmasına devam edilecekse işyerinin devri, intikali, birleşme veya işveren değişikliği nedeniyle iş sözleşmesinin feshine gerek bulunmamaktadır. İşyerinin devri halinde işçiye kıdem tazminatı ödenmesini gerektiren bir durum ortaya çıkmaz. Çünkü işyeri aynı işyerinde çalışmaya devam etmektedir.
Sadece, eski işverenin yerini yeni işveren alır ve iş sözleşmesi devam eder. İşyeri devrinde, devreden işverenin devir tarihinden itibaren 2 yıl süreyle, eski işçilerine kıdem tazminatı borcu sadece çalıştırdığı süre ve devir anındaki ücretle sınırlıdır. Ancak, işyerini devralan işverenin sorumluluğu ise kıdem tazminatına hak kazanan işçinin tüm çalışma süresi ve son ücretiyledir.
İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki çalışma sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır. İşyeri, sağlıkta başkasına devredilmiş ise kıdem tazminatı, işçinin aynı işyerinde ama değişik işverenlerin yanında yaptığı tüm çalışmalar göz önünde tutularak hesaplanır.
Öte yandan, işyerinin devri durumunda, işyerinde yürütülen işin değiştirilmiş olup olmamasının da, kıdem tazminatı açısından herhangi bir önemi yoktur.
İşletmenin önceleri, bir gerçek veya tüzel kişiye aitken kollektif veya komandit ortaklığa dönüşmesi veya diğer bir işletme ile aktif ve pasiflerin karşılıklı olarak devralınması suretiyle birleştirilmesi halinde de, kıdem tazminatı tüm çalışmalar göz önünde tutularak hesaplanır.
