Çalışanların kendi istekleri dışında işsiz kalmaları halinde en azından belli bir süre gelir garantisi elde etmelerini sağlayan bir sigorta koludur işsizlik sigortası.
Bir işyerinde SGK ’lı olarak (4/a) çalışmaya başlayanlar işe başladıkları tarihten itibaren işsizlik sigortasına prim öderler ve bu kapsamda şartları sağlamaları halinde işsizlik yardımlarından faydalanabilirler.
Sigortalı işsizlerin şartları sağlamaları halinde;
a) İşsizlik ödeneği,
b) 5510 sayılı Kanun gereği ödenecek sigorta primleri,
c) Yeni bir iş bulma,
d) Aktif işgücü hizmetleri kapsamında kurs ve programlardan faydalanmaları mümkündür.
İşsizlik ödeneği, daha önce bir işyerinde çalışmış ve çeşitli nedenlerle işsiz kalan bireylerin gelir kaybını gidermek amacıyla işsizlik fonundan ödenen bir ödenek olup zorunluk işsizlik sigortasının kapsamında verilmektedir.
İşsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için işçinin üç şartı yerine getirmesi gerekmektedir. Bunlar; belli bir süre prim ödeme (son üç yıl içerisinde 600 gün prim ödenmiş olması), işten ayrılmadan önceki 120 gün hizmet akdine tabi olma ve işten ayrılma nedeninin işsizlik ödeneğine hak kazandıracak şekilde sonlandırılmasıdır.
En az 6 ay, en çok 10 ay
İş özleşmesinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olanlardan, son üç yıl içinde;
a) 600 gün sigorta primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
b) 900 gün sigorta primi ödemiş sigortalı işsizlere 240 gün,
c) 1080 gün sigorta primi ödemiş sigortalı işsizlere 300 gündür.
İşsizlik ödeneği süresi, en az 6 ay, en çok 10 ay süreyle verilmektedir.
İşten çıkış kodu önemli
İşsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için işsizliğin nedeninin haklı bir gerekçe olmayan iradeye bağlı olmaması gerekir. Genel bir ifadeyle işçinin istifa etmesi gibi veya kendisine haklı nedenle fesih yetkisi vermeyen bir durumun olmaması gerekir. Bu anlamda uygulamada işçinin işten ayrılma nedenine bakılarak işsizlik ödeneğine hak kazanıp kazanmadığı kontrol edilmektedir. Böyle bir durumda ise kontrol mekanizması işten ayrılış nedeni için Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından belirlenen işten çıkış kodlarına göre işlemektedir.
İşsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için ön koşullardan biri de işten ayrılma tarihindeki son 120 içerisinde hizmet akdine tabi olunması gerekmektedir.
İşsizlik ödeneği günlük olarak hesaplanmaktadır. Buna göre sigortalının işten ayrıldığı tarihten önceki dört ayda prime esas kazançları dikkate alınarak günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkı kadar işsizlik ödeneği hesaplanmaktadır.
İşsizlik ödeneğinin aylık miktarı brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemez. 2019 yılında geçerli olan asgari ücret 2.558,40 TL olduğundan aylık işsizlik ödeneği tutarı en az 1.023,36 TL ve en yüksek tutar ise 2.046,72 TL olacaktır.
