İşe iade davalarında genelde usul yönünden kurallara uyulmaması nedeniyle işverenlerin boşta geçen süreye ait ücret ve işe başlatmama tazminatı ödemek zorunda kalabildiği görülmektedir.
Kural olarak işveren, fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık şartlarına uygun fesih hakkı saklıdır.
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme götürülebilir.
Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Dava basit muhakeme usulüne göre iki ay içinde sonuçlandırılır. Mahkemece verilen kararın temyizi halinde, Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
İşe iade davalarında uyuşmazlık konusu, iş sözleşmesinin feshinin geçerli veya haklı nedene dayanıp dayanmadığı noktasındadır.
İşe iade davası açan işçi öncelikle bir iş sözleşmesinin mevcut olduğunu, iş sözleşmesinin feshedildiğini, iş güvencesi kapsamında olduğunu, iş sözleşmesinin feshinin geçerli bir sebebe dayanmadığı, gösterilen bir sebep dışında başka bir nedenin varlığını öne sürmelidir.
Bu iddialara karşı işveren, geçerli sebebin varlığını ispat etmek zorundadır. İşveren, geçerli sebebin varlığını delillerle ispat ederse bu durumda işçi feshin başka bir nedene dayandığını ispat etmek zorundadır. İşverenin olası bir dava sürecinde ispat yükü açısından kullanabileceği kayıtları şöyledir.
SGK kayıtları
+ İşçinin SGK sicil kaydı:İşçi, 6 aylık hizmeti olup olmadığını SGK’dan alacağı bir kayıtla ortaya koyabilir.
+ SGK işyeri dosyası: Bu kayıt, özellikle iş güvencesi kapsamının belirlendiği 30 işçinin tespitinden önemlidir.
İşyeri kayıtları
+ İşçi özlük dosyası: İşçinin özlük haklarına ilişkin ve özellikle işçinin çalışma düzeninin gösteren (başarı belgeleri, ihtarlar vs) belgeleri içerdiğinden iş sözleşmesini işçinin yeterlilik veya davranışlarından kaynaklı fesihlerde yol gösterici olabilmektedir. Özellikle fesih tarihine kadar işçiye verilmiş bir uyarı, ihtar, savunma vs. olmaması işçi lehine bir durumu ortaya koyar.
+Giriş bildirgesi ve iş başvurusu formu:İşçinin SGK sicil kaydında belirtilen 6 aylık kıdeme için önemli belge olarak ortaya çıkar.
+ İş sözleşmesi ve çalışanın görev tanımı:Sözleşmede işçinin görevli olduğu işler veya ücreti gibi sonradan ihtilaf konusu olabilecek pek çok bilgi yer alacağından sözleşme bilgileri iş sözleşmesinin feshinde önemli bir delil olarak ortaya çıkabilir.
+ Ücret bordrosu:İşçinin ücretini belirlenmesi ve ödemelerinin yapılıp yapılmadığının ispatı açısından önemli bir delil olarak ortaya çıkar.
+ İşyerinde uyulması gereken kurallara ilişkin belge ve yönetmelikler:İşyerlerindeki iç yönetmelikler ve işyeri uygulamalarını göstermesi açısından önemli bir kayıtlardır.
+ Çalışanın imzaladığı zimmet tutanakları:İşçinin görev tanımına yardımcı olabileceği gibi işçinin zimmetindeki eşyaya verebileceği zararlar da duruma göre feshe konu olabilecektir.
+ Çalışanın katılmış olduğu şirket içi/ şirket dışı eğitim ve kurslar ile eğitim sonuçlarına ilişkin belgeler:Bu belgeler özellikle işçinin yeterliği dayalı fesihlerde önemli delil araçları olarak ortaya çıkar.
Bir sonraki yazımızda, Fesih İşlemi İle İlgili Belgeleri, İşyeri Dışındaki Kayıtları ve işe iade davasının işverenlere yönelik mali külfetlerini ele alacağız.
