İş güvencesi, uygulamaya girdiği 2003 yılından bu yana üzerinde en fazla tartışılan konuların başında geliyor. Özellikle iş güvencesi kapsamında ödenen tazminatların bir çok işyerini finansal açıdan zor durumda bıraktığı göz önüne alındığında, fesihte belli şartlara dikkat edilmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. Esasen iş güvencesi, işçinin işinde devamlılığın sağlanması, işinin teminat altına alınması ve objektif ve haklı neden olmaksızın işten çıkarılmamasıdır. İş güvencesiyle amaçlanan, işçinin keyfi nedenlerden dolayı işine son verilememesi veya en azından belli şartlara bağlanmasıdır.
Kimler iş güvencesi kapsamında
İş güvencesinden yararlanmak için işçinin çalıştığı işyerine, işçinin hizmet süresine, iş sözleşmesinin çeşidine, işçinin statüsüne ve iş sözleşmesinin fesih türüne bağlı şartlar bulunmaktadır.
– Otuz veya daha fazla işçinin çalıştığı işyerinin bulunması,
– İşçinin en az altı ay kıdeminin bulunması,
– İşçinin belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışmış olması ve
– İşçinin, işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcı-ları veya işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekillerinin dışında olması hallerinde iş güvencesinden yararlanılması söz konusudur.
Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmamaktadır.
Geçerli neden şart
İş güvencesi kapsamındaki işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yetersizliğinden veya işçinin davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. İşçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle hizmet sözleşmesinin feshinden önce, hakkındaki iddialara karşı savunmasının alınması gereklidir. İş sözleşmesinin geçerli bir neden ile feshedilmesi halinde,
– Fesih bildiriminin yazılı olması,
– Sebebinin açık ve kesin biçimde belirtilmesi gerekmektedir.
Feshin yazılı yapılmaması durumunda, işçi açacağı işe iade davasını kazanacak ve işverenin yaptığı feshin geçersizliğine karar verilebilecektir.
İşçinin yazılı olarak yapılan bildirimi imza karşılığı tebellüğ etmemesi, imzalamaması halinde, bu durum o yerde diğer çalışanlarla düzenlenecek/tutulacak bir tutanakla tespit edilir.
İşçi ne napacak?
İş sözleşmesi feshedilen işçinin,
– Fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya
– Gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile
– Fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabileceğini hüküm altına almıştır. İşçinin işe iade davasını kazanması durumunda işveren, işe iadesine karar verilen işçiyi başlatmaması halinde mahkeme tarafından saptanacak olan ve işçinin dört ay ile sekiz ay arasındaki ücreti tutarındaki tazminatı ödemek zorunda kalacaktır.
Görüleceği gibi, işçinin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kullanılmayan izin parasının ödenmesi halinde dahi, iş güvencesi kapsamındaki işçinin işe iade davası açması ve davayı kazandıktan sonra 10 gün içinde işverene başvurması halinde işveren işe başlatsa da, başlatmasa da dört aya kadar olan ücretini ve bu sürenin SGK primi ödemek zorunda kalmaktadır. Ayrıca işe başlatmadığı takdirde, işçinin dört ay ile sekiz ay arasındaki ücreti tutarındaki işe başlatmama tazminatını ödemek zorundadır.
Bu durum dikkate alındığında iş ilişkisinin devamlılığının sağlanması ve iş barışının korunması önem taşımaktadır. Ancak fesih yapılacaksa da, belli koşullara ve yöntemlere, feshin son çare olması ilkesine uygun davranılması gerekmektedir.
İşte bu kadar karmaşık ve detaylı bir konuyu Doç. Dr. Muzaffer Koç ile birlikte ele aldığımız “İş Sözleşmesinin Sona Erdirilmesi, İş Güvencesi ve İşe İade Davaları” isimli kitapta;
– İhbar tazminatı,
– Kıdem tazminatı,
– Kötüniyet tazminatı,
– İş güvencesi,
– İşe iade davası,
– İş güvencesinden doğan tazminatlar,
– İş sözleşmesi ve türleri,
– İş sözleşmesinin işveren tarafından feshi,
– İş sözleşmesinin işçi tarafından feshi,
– İş sözleşmelerinin feshinde hukuki sonuçlar,
– Belgelendirme ve tutanak-ihtar yazılarının hazırlanması,
– İş sözleşmesinin feshi, itiraz ve yargılama,
– Geçersiz sebeple yapılan feshin sonuçları,
– İbraname,
– Mobbing,
konuları tüm detaylarıyla ele alınmıştır.
Marmara Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Muzaffer Koç ve Dr. Resul Kurt tarafından hazırlanan ve Seçkin Yayınları tarafından basılan “İş Sözleşmesinin Sona Erdirilmesi, İş Güvencesi ve İşe İade Davaları” isimli kitabı “Mustafa Kemal Mah. 2158. Sokak No: 13 Çankaya / Ankara” adresinden alabilir, www.seckin.com.tr web sayfasından yada 0-312-435 30 30 nolu telefondan isteyebilir ve bütün kitapçılarda bulabilirsiniz.
