Çoğu çalışan anne adayı, doğum öncesi ve doğum sonrasına dair yasal haklarının ne olduğu konusunda pek fazla bilgi sahibi değil. Bu bağlamda bu haftaki yazımda hamile ve emziren kadın çalışanların çalışma koşullarını kaleme almak istedim.
Çalışanın bu yasal haklarından yararlanması için öncelikle hamilelik durumuna ilişkin olarak ve emzirmeye başlama halinde işverenini bilgilendirmesi gerekir.
Çalışma Saatleri
Hamile veya emziren çalışan günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz.
Gece Çalışması
Kadın çalışanlar, gebe olduklarının sağlık raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamazlar. Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır. Bu sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem boyunca gece çalıştırılmaz.
Muayene İzni
Hamile çalışanlara hamilelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir.
Sağlık Gözetimi
Hamile çalışanlar için en geç altı ayda bir defa olmak üzere periyodik muayene tekrarlanır. Ancak işyeri hekiminin gerek görmesi halinde bu süreler kısaltılır.
Sağlığına Uygun Daha Hafif İş
Sağlık raporu ile gerekli görüldüğü takdirde hamile çalışan, sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde çalışanın ücretinde bir kesinti yapılmaz. Başka bir işe aktarılması mümkün değilse, çalışanın sağlık ve güvenliğinin korunması için gerekli süre içinde, isteği halinde çalışanın tabi olduğu mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla ücretsiz izinli sayılması sağlanır. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Analık Ve Süt İzni
Çalışanın doğum yapması halinde kullanacağı doğum izni; İş Kanunu’nun 74. maddesine göre doğumdan önce 8 (sekiz) hafta, doğumdan sonra 8 (sekiz) hafta olmak üzere toplam 16 (on altı) haftadır.
Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak 8 (sekiz) haftalık süreye 2 (iki) hafta daha eklenir ve doğum öncesi izni 10 (on) hafta, doğum sonrası izni 8 (sekiz) hafta olmak üzere toplam 18 (on sekiz) hafta olarak doğum izni kullanılır.
6111 sayılı kanunla 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74.maddesinde yapılan değişikliğe göre; kadın çalışanın erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. Doğum izninin başlangıç ve bitiş tarihi devlet hastanesi veya özel sağlık kuruluşları tarafından belirlenir ve alınan rapor ile belgelenir.
Hamilelik normal şartlar altında 40 (kırk) hafta sürdüğünden doğumdan önceki 8 (sekiz) hafta 32. (otuz ikinci) haftaya tekabül eder. Ancak istenildiği takdirde, çalışanın sağlık durumu iyiyse ve doktor çalışmaya devam etmesine onay veriyorsa doğumdan 3 (üç) hafta öncesine kadar çalışan görevine devam edebilir. Çalışanın görevine devam edebilmesi için 32. (otuz ikinci) haftasındayken devlet hastanesi veya özel sağlık kuruluşundan çalışabilir raporu alması gerekmektedir.
Kadın çalışanın, 16 (on altı) haftalık veya çoğul gebelik halinde 18 (on sekiz) haftalık izin süresinin tamamlanmasından sonra talep etmesi halinde 6 (altı) aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Kadın çalışanlara bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını çalışan kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
Emziren Çalışanın Çalıştırılması
Emziren çalışanların, doğum izninin bitiminde ve işe başlamalarından önce, çalışmalarına engel durumları olmadığının raporla belirlenmesi gerekir. Çalışmasının sakıncalı olduğu hekim raporu ile belirlenen çalışan, raporda belirtilen süre ve işlerde çalıştırılamaz.
