Türkiye’nin yurt dışında en başarılı olduğu konulardan biri şüphesiz inşaat-taahhüt işleridir. Bu işlerdeki başarımızda müteşebbis ruhlu işverenlerimiz kadar evlerinden, eş ve çocuklarından uzakta çalışan işçilerimizin de katkısı çok büyüktür.
Özellikle yurtdışında taahhüt işleri yapan şirketler açısından Çin, Hint, Tayland gibi ucuz işgücü ve devlet teşviklerinden faydalanan şirketlerle rekabet etmek çoğu zaman mümkün olmuyor.
Aynı ihaleye girip iş alan Çin veya Tayland şirketi Türk işçi çalıştırdığı takdirde ne Türkiye’de sigorta primi veya vergi ödüyor, ne de kıdem ve ihbar tazminatı gibi özlük haklarından sorumlu tutuluyor. Yurtdışında işçi çalıştıran Türk şirketlerin bu nedenlerden dolayı Türk işçi çalıştırma oranı da her geçen gün azalıyor. Yani aynı işi yapan Türk ve yabancı şirketin Türk işçisi çalıştırması halinde dahi rekabet koşulları eşit olmuyor ve bu nedenle Türk şirketler maliyet rekabeti için Çinli, Hintli veya Taylandlı işçi çalıştırması söz konusu oluyor.
5510 sayılı Kanunun 5/g maddesi ile 01.10.2008 tarihinde yapılan değişiklikle bu kapsamda işçi çalıştıran işverenlerin işçilik maliyetleri düşürülmüştü. Daha önce topluluk sigortası kapsamında yüzde 30 üzerinde prim ödeyen işverenler yapılan bu değişiklikle bugün itibarı ile yüzde 14.5 oranında prim ödemektedirler.
Halen meclis gündeminde olan Torba Yasa ile bu kapsamda olan işçilerin prime esas kazançları asgari ücretin 3 katı ile sınırlandırıldığından yine maliyetlerde yüzde 50 oranında bir azalış sağlanacaktır.
Ancak bu kapsamda çalışan işçilerin emeklilikle ilgili primlerini yurtdışı borçlanması ile ödemek istemesi durumunda SGK yurt dışı hizmet borçlanması yaparken haksızlık yapılmakta ve yüzde 32 oranında prim tahsil etmektedir. Bu işleminin gerekçesi olarak da bu konuda kanuni düzenleme olmamasını gerekçe göstermektedir.
SGK yurt dışında taahhüt işlerinde çalışan ve 01.10.2008 tarihinden sonra yurt dışında geçen bu sürelerini borçlanmak isteyen işçilerimizden belirttiğimiz gibi yüzde 32 oranında prim tahsil etmektedir. Yani yüzde 12.5 oranında GSS primi ödemiş olan bu işçilerimizden borçlanma yaptıklarında tekrar yüzde 12 oranında GSS primi almakta ve mükerrer GSS primi tahsil ederek haksızlık yapılmaktadır.
Oysaki 5510 sayılı Kanunun 41. Maddesi kapsamında part-time çalışan ve eksik günlerini borçlanma işlemi yaparak hizmetlerine saydıran kişilerden yüzde 12 GSS primini zaten tahsil ettiği için tahsil etmemektedir.
Yani yurt dışında 5/g kapsamında çalışıp adına yüzde 12.5 oranında GSS primi ödeyen kişi ile Türkiye’de part-çalışıp borçlanma yapan kişi arasında ayrımcılık yapılmaktadır. SGK yayınlayacağı bir genelge ile bu durumu düzeltebilir. Ancak kanunda açıkça bir düzenleme olmadığı için bu genelgeyi yayınlamamakta ve yurt dışında evinden uzakta çalışan gurbetçi işçilerimizden haksız olarak ikinci kez GSS primi tahsil etmektedir.
Halen meclis gündeminde olan Torba Yasa’ya bir ekleme yapılarak bu mağduriyet giderilebilir. Bu işlem için 5510 sayılı Kanunun 5/g maddesine aşağıdaki gibi bir ekleme yapılmalıdır;
“Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, 50 nci maddenin ikinci fıkrasındaki Türkiye’de yasal olarak ikamet etme şartı ile aynı fıkranın (a) bendinde belirtilen şartlar aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanır. Bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlar ile ‘yurt dışı hizmet borçlanması yapanlardan’ ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz. Bu bent kapsamında yurt dışındaki işyerlerinde çalışan sigortalıların, bu sürede ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık sayılır.”
Yapılacak bu değişiklik ile uygulamada yaşanan tartışma sona erecek ve yurt dışında zor şartlar altında çalışan ve ülkemize ciddi döviz girdisi sağlayan yurt dışı taahhüt işlerinin gizli kahramanları da mağdur edilmemiş olacaktır.
Örneğin 01.01.2011 ile 31.12.2013 yılları arasındaki 1.080 gün yurt dışı hizmetini 15.07.2014 tarihinde borçlanan bir 5/g kapsamındaki işçimiz yüzde 32 üzerinden prim ödemek zorunda kalırsa günlük 12.10 TL den 13.068 TL ödemek zorunda kalacak ve iki defa GSS primi ödemiş olacaktır. Ancak SGK hatalı uyguladığı bu işlemini düzeltirse günlük 7.56 TL den 8.164,80 TL ödeyerek 1.080 gün uzun vadeli sigorta kolları hizmet süresi kazanmış olacaktır. Dolayısıyla 1.080 günlük borçlanmada 4.903,20 TL mükerrer prim ödemek zorunda kalmayacaklardır.
