4/a (SSK) sigortalıları 5510 sayılı Kanun’un 60/a hükmü gereğince genel sağlık sigortalısı sayılmıştır. Aynı kanunun 61. maddesine göre 4/a (SSK) sigortalılar, sigortalı olarak tescil edildikleri tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılmaktadır ve ayrıca bir bildirime gerek olmaksızın tescil edilmiş sayılmaktadır.
Genel sağlık sigortasından sağlanacak sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan yararlanmak, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler için bir hak, SGK için ise bu hizmet ve hakların finansmanını sağlamak bir yükümlülüktür.
Genel sağlık sigortalısının ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlıklı kalmalarını; hastalanmaları halinde sağlıklarını kazanmalarını; iş kazası ile meslek hastalığı, hastalık ve analık sonucu tıbben gerekli görülen sağlık hizmetlerinin karşılanmasını, iş göremezlik hallerinin ortadan kaldırılmasını veya azaltılmasını temin etmek amacıyla Sosyal Güvenlik Kurumu’nca çoğu sağlık hizmetinin finansmanı sağlanmaktadır.
4/a (SSK) sigortalıların, sigortalılık halleri hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren sona erer. Ancak, hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında sigortalılık, hizmet akdinin sona erdiği tarihi takip eden onuncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır. Ancak, sigortalı ilgili kanunlar gereği ücretsiz izinli ise ya da greve iştirak etmiş ise veya işverenin lokavt yapması hallerinde, bu hallerin sona ermesini takip eden onuncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır. Eğer genel sağlık sigortalılığının sona erdiği tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, 10 güne ilaveten 90 gün süreyle daha genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişiler dâhil sağlık hizmetlerinden yararlandırılırlar. Genel sağlık sigortalısı sayılma şartlarının yitirilmesi hâlinde, devam etmekte olan tedavi nedeniyle sağlanacak sağlık hizmetleri kişinin iyileşmesine kadar sürer.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 56. maddesine göre; yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır. Yine söz konusu kanunun 74. maddesine göre; İsteği halinde kadın işçiye, 16 haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde 18 haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir.
Hizmet akdi sona ermeden sigortalıların yukarıda belirtilen ücretsiz izin süreleri ve diğer iş kanunlarında ücretsiz izinli sayılan süreler haricinde ayrıca bir takvim yılı içerisinde toplam bir ayı aşmayan ve işverenlerince belgelendirilen ücretsiz izin sürelerinde genel sağlık sigortası devam eder. 4857 sayılı İş Kanunu’nun yukarıda belirtilen 56. ve 74. maddeleri ile diğer iş kanunlarında ücretsiz izin sayılan süreler haricinde ayrıca bir takvim yılı içerisinde toplam bir ayı aşanların genel sağlık sigortaları bir ayın sonunda sona erer. Bu sebeple 1 ayı aşan ve kanunda yer almayan hallerden kaynaklı ücretsiz izinlerde genel sağlık sigortasından faydalanılamayacağına dikkat edilmelidir.
