İzmir’den okurumuz Temel Türkmenoğlu soruyor: “Bünyamin bey, 05.02.1981 doğumluyum. İlk sigortam 1996 yılının Nisan ayında oldu. Engelli olduğumdan yüzde
59 raporum var Maliye’den aldığım. Şuan 3800 günüm var. Ne zaman emekli olurum, emeklilik için kaç yaşına gelmem lazım?”
Sayın okurum, ülkemiz sosyal güvenlik sisteminde emeklilik için üç şart bulunmaktadır: Belirlenmiş sigorta gününü tamamlamak, belirlenmiş sigortalılık süresini tamamlamak ve yaşı doldurmak.
Ancak engelli (halk arasındaki tabiriyle özürlü) sigortalıların durumu farklıdır. Sosyal güvenlik sistemimiz engellilerin bu engel durumları ile ilgili vergi indirim belgesi almış olmaları durumunda erken emekli olabilmeleri hakkını getirmiştir.
Engelli vatandaşların nasıl emekli olabileceklerini ve emeklilik şartlarını ayrıntılı olarak açıklayalım.
Engellilere Emeklilikte Yaş Şartı Yok
Belirttiğimiz üzere, emekli olmak için normal koşullarda emeklilik gün sayısı, sigortalılık süresi ve yaş şartlarının üçünü de ayni anda sağlamak zorunludur.
Ancak engelli vatandaşlara bu şartlardan yaş şartı uygulanmaz, yalnızca prim ödeme gününü ve sigortalılık süresini tamamlamaları yeterli kabul edilir.
Bu engelli vatandaşlara yapılmış pozitif ayrımcılık niteliğinde bir düzenlemedir. Bu düzenleme ile engelli vatandaşların korunması ve erken emekli olabilmesi amaçlanmıştır.
Ancak başkasının yanında SSK’lı çalışan engelli vatandaşların bu koşullardan emekli olabilmesi için mutlaka vergi indirim belgesi alması gereklidir.
Vergi İndirim Belgesi Almalısınız
Engelli vatandaşların yaşa tabi olmadan emekli olmasına anlatım kolaylığı olması için özürlü emekliliği diyoruz.
Özürlü emekliliğine tabi olabilmek için bir işverenin yanında çalışan vatandaşların Vergi Dairesi’ne başvurması ve Vergi İndirim Belgesi alması gerekir. Halk arasında “sakatlık indirim belgesi” de denen bu belgeyi almak için Vergi Dairesi’ne başvurduğunuzda Hastaneye sevk edilirsiniz.
Hastane raporuna göre engelliliği yüzde 80 ve üzeri olanlar Birinci Derece, yüzde 60 ile 79 arasında olanlar İkinci Derece, yüzde 40 ve 59 arasında olanlar ise üçüncü derece engelli vergi indirimi alırlar.
Hastanenin verdiği rapordaki oran Vergi Dairesi tarafından incelenip sizin engellilik dolasıyla alacağınız vergi indirim dereceniz belirlenir.
Bu raporu alan kişilerin maaşlarından kesilen gelir vergisinde kanunda belirlenen oranlarda azalma olur, yani kendilerinden daha az vergi alınır.
Kademeli Sistem Uygulanıyor
Engelli vatandaşların işe girdiği daha doğrusu ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihe göre emeklilik şartları kademelendirilmiştir.
2008 yılında yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformu öncesinde ilk kez sigortalı olan engelli vatandaşların emeklilikleri aşağıdaki kademe tablosuna göre hesaplanır.
Rapor oranı ve engellilik derecesi
İlk kez sigortalı olunan tarih I. DERECE (Yüzde 80 ve daha fazla engelli) II. DERECE (Yüzde 60-79 arası engelli) III. DERECE (Yüzde 40-59 arası engelli)
05.08.1991 ve öncesi 15 yıl 3600 gün 15 yıl 3600 gün 15 yıl 3600 gün
06.08.1991-05.08.1994 arası 15 yıl 3600 gün 15 yıl 8 ay 3680 gün 16 yıl 3760 gün
06.08.1994-05.08.1997 arası 15 yıl 3600 gün 16 yıl 4 ay 3760 gün 17 yıl 3920 gün
06.08.1997-05.08.2000 arası 15 yıl 3600 gün 17 yıl 3840 gün 18 yıl 4080 gün
06.08.2000- 05.08.2003 arası 15 yıl 3600 gün 17 yıl 8 ay 3920 gün 19 yıl 4240 gün
05.08.2003- 30.09.2008 arası 15 yıl 3600 gün 18 yıl 4000 gün 20 yıl 4400 gün
Sigortalılık Süresi 18 Yaşından Sonra Başlar
Burada dikkat edilmesi gereken bir konuyu engelli vatandaşların sigortalılık süresinin hesabında 18 yaşının ikmal edilmesinden sonraki sürenin dikkate alınacağıdır.
05.02.1981 doğumlu bir vatandaşımızın 18 yaşından önce sigortalı olmuş olsa bile sigortalılık süresi 05.02.1999 günü yani onsekizini doldurduğu zaman başlar.
18 yaşından önceki sigortalı geçen süreler sigortalılık süresine sayılmasa da, prim günlerine sayılır ve emeklilik için yapılacak gün hesabına dâhil edilir.
Buna göre,1996 Nisan ayında ilk kez işe giren birinin engelli şartlarında emekli olması için 3920 gün sigortalılık süresini tamamlaması gerekir.
Keza 17 yıl sigortalılık süresini tamamlamak da şarttır, bu ise sizin örneğinizde 05.02.2016 tarihinde dolacak. Yaşa takılmadığınız için bu tarihte emeklilik dilekçesi verebilirsiniz.
