Okurumuz Süleyman Burhan Güneri diyor ki; Gırtlak kanseriyim ve konuşamıyorum. Ben emekliyim ancak malum aldığımız ücret ev kirasına ancak yetiyor. Bu nedenle çalışmam gerekiyor. İş-Kur’da özürlü eleman arayan kuruluşlar var. Bu şirketlerde çalışabilir miyim? Çalışırsam emekli maaşım kesilir mi? Birde bu şirketler zorunlu özürlü çalıştırma ihtiyaçlarını gidermiş olurlar mı?
Saygıdeğer okurum, öncelikle geçmiş olsun diyor ve acil şifalar diliyorum. Eğer normal emekli iseniz (yani malulen emekli olmadıysanız) emekli olarak çalışabilirsiniz. Emekli aylığınız kesilmez. Çalıştığınız işyerlerinden sosyal güvenlik destek primi ödenir. Ayrıca çalıştığınız işyerleri de sizi özürlü kadrosunda çalıştırmak suretiyle özürlü kontenjanından gösterebilirler.
İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü, kamu işyerlerinde ise yüzde dört özürlü ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.
Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.
Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülür. İşyerinin işçisi iken sakatlananlara öncelik tanınır.
***
İşyeri açan kıdem tazminatı alabilir mi?
Okurumuz Halil Keçeci diyor ki; 1995 yılı aralık ayında işe başladım. Çalışmakta olduğum firmadan kendi işyerimi açmak istediğim için ayrılmak istiyorum. Ancak uzun bir süreden beri çalıştığım bu işyerinden ayrıldığımda kıdem, ihbar ve diğer kanuni haklarımı alabilir miyim?
Normal şartlarda, işyeri açmak için işyerinden ayrılanlara herhangi bir kıdem tazminatı ödenmez. Zira kimlerin kıdem tazminatı alabileceğini düzenleyen 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesine göre;
a) İşveren tarafından 4857 sayılı İş kanunun 25. Maddesinin II numaralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri nedenler dışında iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
b) İşçi tarafından 4857 sayılı İş kanunun 24. Maddesinde sayılan nedenlerden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
c) Muvazzaf askerlik dolayısıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
d) İşçinin bağlı bulunduğu kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik, veya malullük aylığı yahut toptan ödeme alması amacıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
e) Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi rızası ile iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda,
f) İşçinin ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin son bulması halinde,
g) Sosyal Sigorta Yasalarında değişiklik yapan 4447 sayılı yasa ile getirilen bir hükümle, 506 sayılı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81. maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,
İşçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. 08/09/1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlar için aylığa hak kazanma koşullarından yaş dışında en az 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gün sayısı koşullarını, 08/09/1999 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar için ise 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaş koşulu dışında kalan sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısı koşullarını en erken yerine getirdikleri tarihte, kıdem tazminatı ödenmesine ilişkin bir yazının verilmesi yönünde uygulamanın değiştirilmesi SGK tarafından uygun görülmüştür.
İşyeri açmak için istifa ettiğinizde kıdem tazminatı veya ihbar tazminatı ödenmez. Ama 15 yıl 3600 günü doldurmuş iseniz kıdem tazminatı alabilirsiniz. Bu nedenle 15 yıl ve 3600 gün sayısını doldurup yaşınızı beklediğinize ilişkin SGK’dan alacağınız yazı ile kıdem tazminatınızı talep ediniz. Bu durumda ihbar tazminatı ödenmez.
