Emekli maaşının belirlenmesinde en önemli kriter olan prim matrahı, sosyal güvenlik mevzuatına göre, bir işçi birkaç yerde çalışabilir ve buna hiç bir engel yok.
Okurumuz Aysun Ertaş, "Resul bey aynı anda iki işyerinde sigortalı olabilir miyim? İki yerden sigortalı olmamın bana nasıl bir faydası olur. Birinde 30 gün diğerinde 7-8 gün sigortalı gösteriliyorum." diyor.
Bir kişinin birden fazla işyerinde çalışması elbette ki mümkündür. Ancak, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile bir kişinin birden fazla işyerinde çalışmasını işverenler yasaklayabilir veya bu kişiler için disiplin cezaları uygulayabilir. Ancak sosyal güvenlik mevzuatına göre, bir işçi birkaç yerde çalışabilir ve buna hiç bir engel yok.
Bir kişinin birden fazla işyerinde 4/a'lı (SSK'lı) olarak çalışması halinde, her bir işyerinden ayrı ayrı SSK priminin yatması gerekir. Emekli maaşının belirlenmesinde en önemli kriter olan prim matrahı, birden fazla işyerinde çalışıldığında artacağından dolayı emekli maaşı da artmış olacaktır. Bir çok okurumuz emekli maaşını nasıl artıracağını soruyor. Emekli maaşını artırabilmenin en önemli kriteri, SSK primlerinin yüksek matrah üzerinden yatırılmasıdır. Yani ne kadar yüksek prim ödenirse emekli maaşı da o kadar artar. Dolayısıyla birden fazla işyerinde sigortalı olan kişinin her işyerinden SSK primi ayrı ayrı yatacağından dolayı emekli maaşı da yüksek olacaktır.
Bu şekilde birden fazla işyerinden yatırılan SSK primlerinin emeklilik açısından hem prim günü hem de kazanç olarak dikkate alınmaktadır.
SSK prim tavanına (halen 5.762,40 TL) kadar olan sigorta primi ile gün sayısı (en fazla 30 gün olarak) dikkate alınmaktadır.
Birden fazla işte çalışması nedeniyle SGK'ya ödenen primler toplamı, bu sigortalılık hali için belirlenen prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanacak miktarı aşarsa, aşan kısmın tamamı, sigortalının talebi üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya defaten geri ödenmektedir.
*****
İsteğe bağlı sigorta nasıl iptal olur
Okurumuz İsmail Özkan, "Merhaba Resul Bey, ben isteğe bağlı sigortaya kayıtlıyım, Yurt dışında yaşadığımdan dolayı 15 aylık borç birikmiş. Fakat bu isteğe bağlı sigortayı iptal etmek istiyorum. Bu durumda birikmiş borcu ödemek zorunda mıyım?" diye soruyor.
Herhangi bir işte çalışmayanların emeklilik haklarını devam ettirmek için, isteğe bağlı sigortalı olabilmeleri mümkündür. İsteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreler, malûllük, vazife malûllüğü, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulamasında dikkate alınır ve bu süreler kanunun 4/ (b) bendi kapsamında (Bağ-Kur) sigortalılık süresi olarak kabul edilir.
Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinden doğan haklar saklı kalmak kaydıyla, Türkiye'de yasal olarak ikamet edenler ile Türkiye'de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde bulunan Türk vatandaşlarından;
a) 18 yaşını doldurmuş olmak,
b) Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmakla birlikte, ay içinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
c) Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,
ç) İsteğe bağlı sigorta giriş bildirgesiyle kuruma başvuruda bulunmak,
şartları aranmaktadır.
İsteğe bağlı sigortalılık, isteğe bağlı sigortalılık giriş bildirgesinin veya talep dilekçesinin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlamaktadır.
İsteğe bağlı sigorta primi, kanunun 82'nci maddesine göre belirlenen prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı tarafından beyan edilecek prime esas aylık kazancın %32'sidir. Bunun %20'si malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, %12'si genel sağlık sigortası primidir.
İsteğe bağlı sigortalılık;
a) İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların dilekçelerinin kurum kayıtlarına intikal ettiği aya ait prim borcu bulunmaması halinde talep tarihinden, talepte bulunulan aya ait prim borcu bulunması halinde ise talep tarihinden önceki primi ödenmiş ayın sonundan,
b) Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden,
c) Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hariç, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinden doğan haklar saklı kalmak kaydıyla, ikametin yurt dışına taşındığı tarihten,
ç) Sigortalının ölümü hâlinde:
1) Prim borcu bulunmuyorsa ölüm tarihinden,
2) Prim borcu varsa borcun hak sahiplerince kanunun 52'nci maddesi hükümleri saklı kalmak şartıyla 12 ay içinde ödenmesi hâlinde ölüm tarihinden,
3) Prim borcunun 12 ay içinde ödenmemesi veya hak sahiplerinin prim borcunu ödemeden aylık talebi hâlinde en son primi ödenmiş ayın sonundan,
d) Zorunlu sigortalı olarak 5510/4. madde kapsamında çalışmaya başlanılan tarihin bir gün öncesinden,
sona ermektedir.
İsteğe bağlı sigorta primi, en geç ait olduğu ayı takip eden ayın son gününe kadar ödenir. Primleri ait olduğu aydan itibaren en geç 12 ay içinde kendileri veya hak sahipleri tarafından ödenmediği takdirde, isteğe bağlı sigorta primi ödenmeyen bu süreler, hizmet olarak değerlendirilmez. İsteğe bağlı sigortalılardan, zorunlu sigortalılık nedeniyle prim borcunun bulunması hâlinde, isteğe bağlı sigortaya tabi ödenen primler öncelikle zorunlu sigortalılık nedeniyle kuruma olan borçlarına mahsup edilmektedir.
