ÖNCE VATAN GAZETESİ
RÖPORTAJ : NEZAHAT GÖÇMEN
DÜNYA İKLİMİNDE TEKİN ALTUĞ
Kalite, Çevre, Enerji, gıda ve İklim konusunda Avrupa Birliği’nin ve Avrupa Akreditasyon Birliği’nin baş denetçisi, İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneğinin kurucusu, dünyanın bir çok ülkesinde bu konuda çalıştaylara katılımcı ve konuşmacı olarak katılan, birçok üniversitede konuşmalar yapan halen yazılı ve görsel basında görüşlerini aktaran Tekin Altuğ ile dünya üzerindeki döngüsel değişimler üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.
Tekin Altuğ Kimdir?
– Ankara’nın en güzel ve en özel ilçesi Şereflikoçhisar’da dünyaya geldim. İlkokul, Ortaokul ve Lise eğitimimi Şereflikoçhisar’da tamamladım. İlkokul yıllarımda kütüphanede kitap okumanın büyüsüne kapıldım. Tolstoy, Dostoyevski, Dickens, Jack London, Yaşar Kemal, Fakir Baykurt, Yakup Kadri, Kemal Tahir ve nice yazar ile Şereflikoçhisar şehir kütüphanesinde tanıştım.
Ankara Gazi Üniversitesi Kimya Fakültesini kazandım. Üniversite bitene kadar her yaz köyde tarlalarımızda fiilen çalıştım. Bu dönemlerde insanımızı, toplumumuzu, çevremizi, topraklarımızı gözlemleme ve anlama fırsatım oldu. İç Anadolu’nun o zamanki karasal iklimini iliklerime kadar hissettim.
Başkent Üniversitesinde Kalite Yüksek Mühendisliğinde yüksek lisansımı tamamladım ve Yüksek Kalite Mühendisi ünvanını aldım. Üretimde, laboratuvarda, kalite sektöründe mühendis olarak, idareci olarak yıllarca çalıştım. Sonrasında Türk Akreditasyon Kurumu’nun (TÜRKAK) kurulması ile beraber kurucu personel olarak TÜRKAK’ta işe başladım. Halen aynı kurumda akreditasyon uzmanı olarak çalışmaktayım ve 23. Yılıma geldim.
İklim değişikliği gerçek midir? Doğal döngüler sebep midir?
– İklim yüzyıllar boyunca insan etkisi olmadan değişmiştir. Ancak bu doğal değişim insan kaynaklı iklim değişikliği tarafından tetiklenmektedir. İklim değişikliği gerçektir. Iklim değişimleri, yüzyıllara ve bin yıllara kadar birçok zaman ölçeğinde meydana gelir. Her ölçekteki döngülere çeşitli fiziksel mekanizmalar neden olur.
Ne zaman fark edildi iklim değişikliği?
– İklim değişikliğinin bilimsel keşif tarihi, buzul çağları ve paleoiklimdeki diğer doğal değişikliklerden ilk kez şüphelenildiği ve doğal sera etkisinin ilk kez tanımlandığı 19. yüzyılın başlarında başlamıştır. 1960’larda karbondioksit gazının ısınma etkisine dair kanıtlar giderek daha ikna edici hale geldi.
Kuraklık doğal ekolojik dengeyi nasil bozar?
– Kuraklıklar, doğanın çok çeşitli çevresel, sosyal, iklim değişikliğine uyum ve azaltım ve biyoçeşitlilik faydaları sağlama kabiliyetini engeller. Yüzyılın başında kuraklık etkisi çoğunlukla Güney, Güneydoğu ve Kıta Avrupa’sında meydana gelmiştir. Son on yılda Atlantik bölgesindeki ülkeler, Baltık bölgesi ve İskandinavya da giderek daha geniş alanlarda güçlü kuraklık etkisi yaşamıştır Türkiye ise kuraklık yönünden dünyadaki en kırılgan ülkelerin başında gelmektedir.
İklim değişikliği depremi tetikler mi?
2 / 3
– Sismolojinin (depremlerin incelenmesi) ortaya çıkmasıyla birlikte artık çoğu depremin tektonik süreçlerden, yerkabuğunun yapısındaki değişiklikleri yönlendiren katı dünya içindeki kuvvetlerden, özellikle de faylar (doğrusal zayıflık bölgeleri) boyunca yeraltı kaya kütlelerinin kırılmasından kaynaklandığını biliyoruz. Ayrıca çoğu depremin Dünya yüzeyinin çok altında, yüzey sıcaklıklarının ve koşullarının etkisinin çok ötesinde meydana geldiğini de biliyoruz. İklim değişikliğinin depremlere herhangi bir etkisi yoktur.
Bozulmamış koylar dengeyi kuruyor mu?
– Dünyadaki en önemli Sera Gazı yutakları denizler ve ormanlardır. Elbette bozulmamış koylar iklim dengesini sağlayacaktır. Örneğin denizdeki resifler çok ciddi manada ekosistemi ayakta tutmaktadır. Koylarda eğer bozulma olmuşsa tüm denge alt üst olabilecektir.
Buzların erimesinin iklime etkisi nedir?
-Dünya okyanuslarının yaklaşık yüzde 15’i yılın bir bölümünde deniz buzuyla kaplıdır. Deniz buzu öncelikle kutup bölgelerinde var olsa da, küresel iklimi etkiler. Güneş enerjisi “geri yansıdığı” ve okyanus tarafından emilmediği için kutuplara yakın bölgelerdeki sıcaklıklar ekvatora göre daha soğuk kalmaktadır. Isınan sıcaklıklar deniz buzlarını zaman içinde yavaş yavaş erittiğinde, güneş ışığını atmosfere geri yansıtacak daha az sayıda parlak yüzey ortaya çıkar. Deniz buzu miktarındaki değişiklikler normal okyanus dolaşımını bozarak küresel iklimde değişikliklere yol açabilir. Sıcaklıktaki küçük bir artış bile zaman içinde daha fazla ısınmaya yol açabilir, bu da kutup bölgelerini Dünya’daki iklim değişikliğine karşı en hassas alanlar haline getirir.
Çevre felaketi sebepleri nelerdir?
– Günümüz toplumu, nüfusun mega şehirlerde yoğunlaşması nedeniyle doğal afetlere karşı her zamankinden daha hızlı bir şekilde savunmasız hale gelmektedir. Ayrıca, küresel çevrede meydana gelen değişiklikler şiddetli tayfunlar, deniz seviyesinin yükselmesi, kuraklık ve diğerleri ile bizi tehdit etmektedir. Ortam koşullarındaki bu hızlı değişimler göz önünde bulundurulduğunda; artan kentsel nüfus, çevresel bozulma ve planlama, arazi yönetimi ve hazırlık eksikliği, artan kentsel nüfus, çevresel bozulma ve planlama, arazi yönetimi ve hazırlık eksikliği gibi insanların doğal kaynakları kullanmasından etkilenmektedir.
Petrol çıkarılmaması için eylemler yapılıyor, etkisi nedir?
– Bilindiği üzere petrol ve petrol ürünleri en önemli sera gazı salımına sebep olmaktadır. Dünyanın kirlenmesinde de en çok etken bu ürünlerden kaynaklıdır. Bu sebeple dünyada bir çok activist petrol çıkarımının durdurulması ile ilgili eylemler yapmaktadır. Bu eylemler petrol çıkarımını kısıtlamak isteyen çevreci ülkelerinde elini güçlendirmektir.
İklim değişikliğinde enerji şirketlerinin fonksiyonu nedir?
– Enerji sektörü, küresel sera gazı emisyonlarının üçte ikisinden fazlasını oluşturarak iklim değişikliğine kötü manada önemli bir katkıda bulunmaktadır. Küresel bir enerji dönüşümünün ortasında, petrol ve gaz şirketlerinin talebi, finansal ve sosyal geleceği giderek daha fazla sorgulanmaktadır.
İklim değişikliği ile Alaska çok dillendirilir, Neden?
– Alaska, iklim değişikliğinin ön saflarında yer alıyor. Kuzey enlemi ve deniz buzundaki mevsimsel değişiklikler nedeniyle eyalet, küresel ortalamanın iki ila üç katı oranında ısınıyor. Sıcaklık, yağış ve buzdaki bu değişikliklerin, aşırı kuraklıklar, azaltılmış kar örtüsü, deniz seviyesindeki değişiklikler,
3 / 3
okyanus ısınması ve asitlenmesi, büyük orman yangınları ve daha etkili sıcak dalgaları dahil olmak üzere çok çeşitli etkileri vardır. Yukardaki sayılan sebeplerden dolayı bu bölgede ciddi bir şekilde iklim değişikliğinin sebep ve sonuçları görüldüğü için Alaska çok tartışılmaktadır.
Tekin Altuğ iklim değişikliği çalışmalarının neresindedir?
– 2001 yılından bu tarafa gerek Avrupa Birliği gerekse diğer gelişmiş ülkelerin iklim ile ilgili bilimsel, mevzuat çalışmalarını yakından takip etmekteyim. Aynı zamanda Avrupa Birliği komisyonunun bir çok Teknik komitelerinde uzun yıllardır çalışmaktayım. Bununla birlikte Avrupa Birliğinin bu alanda atamış olduğu Baş Denetçilerden biri olarak AB ülkelerinde bu alanlarda denetimler yapmaltayım. Tüm bunların yanısıra 2018 yılında kurmuş olduğumuz Sivil Toplum Kuruluşu vasıtası ile de çeşitli raporlar yazmaktayım, bilimsel çalışmalar yapmaktayım. Dünyanın bir çok ülkesinde çalıştaya, seminerlere konuşmacı olarak davet edildim.
İklim değişikliğini reddeten fosil yakıt sahipleri ile mücadele ediliyor mu?
– BM Çevre Programı (UNEP) ile Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (WMO) 1988’de ortaklaşa ihdas ettiği Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) ortaya koyduğu insan kaynaklı faaliyetlerin neden olduğu küresel ısınmanın iklim üzerindeki etkilerine karşı, 1992 yılında Rio de Janeiro’da düzenlenen Birleşmiş Milletler (BM) Çevre ve Kalkınma Konferansı’nda imzaya açılan BMİDÇS, uluslararası alanda atılan ilk ve en önemli adımdır.Bu platform üzerinden bir mücadele verilmektedir.
İklim değişikliği politik bir sorun mu ahlaki, sorun mu?
Bunu bir bütün olarak ele almak gerekli. Bu durum hem politik hem ahlaki hemde ticari sorundur.
Aldığınız ödüller ve gelecek için bireysel düşünceniz?
Avrupa Birliği’nin düzenlemelerine vermis olduğum katkılardan dolayı bir çok başaarı ve takdir ödülü tarafıma verilmiştir. Bununla birlikte Bir çok Sivil Toplum Kuruluşu tarafından yaptığım çalışmalarla ilgili olarak tarafıma çeşitli plaket ve ödüller verilmiştir. Dünyanın en önemli üniversitelerinden biri olan Stanford Üniversitesinde yapmış olduğum bir sunum neticesinde teşekkür belgesi tarafıma sunulmuştur.
İklim krizi önlem alınamaz ise önümüzdeki yıllarda insanoğlunu derinden etkileyecektir. Bununla birlikte bilim insanları bunun üzerine çok ciddi katkılar sağlayacak çalışmalar yapmaktadır. Netice de bilimin kazanacağını düşünüyorum.Ve insanoğlu bu krizle de başa çıkacaktır.
******
Bilime değer veren, bilimsel çalışmalarla dünya iklimine katkıda bulunan, sistematik bir biçimde yeni bilgiler üreten Tekin Altuğ’a mavi yeşil gezegenimize katkılarından dolayı teşekkürler…
