Önce enerji gündeminden çok önemli bir haberle başlamak istiyorum.
Biliyorsunuz, ABD tarafından çokça propaganda edilen, Kaya Gazı ya da Kraking petrol var. Son günlerde, başta Fransız Petrol devi Total olmak üzere Kraking petrolün 80 doların altında satılması halinde, zarar yazıyor diye resmi bir açıklamada bulundu.
Daha sonra kaya petrolüne milyarlarca dolar kredi veren Amerikan Merkez Bankası bir açıklama yaptı. Daha sonra WSJ bu açıklamaları yayınladı.
Kaya gazı ve kaya petrol yatırımı yapacaklara kredi veren bankalar batma noktasına geldi.
Normal petrol kuyusu yatırımı bir milyon dolarla yapılırken, kaya petrolü için beş milyon dolar gerekmekteydi. Halen de öyle…
Hatırlarsınız Amerika 2016 yılı itibariyle kendi kendine enerji bakımından yeterli ülke olarak ilan edilmişti.
Şimdi gelinen noktada, kaya gazı ve kaya petrolü üreten şirketler, Amerikan devletine bizi kurtarın diye başvuruda bulunmuşlar.
Bunların da ötesinde, Almanya’ya kaya gazı ve petrolü pahalı olduğu için almadı.
Bunun ne anlama geldiğini şimdilik bir kenara bırakıp asıl dolar üzerinde baskı yapacak diğer gelişmelere bakalım.
Petro-dolarları Suudi Arabistan ve Amerika’nın birlikte oluşturduğunu herkes bilir.
1974 yılında, Suudi Prens ve Henry Kissinger Suudi petrolünün dolar ile satılmasına karar verirler.
Başkan Nixson, tamda bu anlaşmadan bir yıl önce, altın konvertibilitesinden çıkmıştı. Yani Altın standardından çıkmıştı.
Suudi Arabistan petrol karşılığında Amerikan doları almaya başlıyordu. Bu anlaşmada, kâğıt doların karşılığı altın değeriyle garantiye alınmamıştı.
Suudi Arabistan, Londra Borsasından gizlice altın satın alıyor, doları dampinge uğratıyordu. Birçok bankadan altın alıp dolar veren Suudiler dolara güveni zayıflattı.
Kissinger ve Hazine Sekreteri William Simon bu duruma karşı bir plan geliştirdi.
Eğer Suudiler petrolü dolarla fiyatlarsa, petrole karşılık gelen dolarları Amerikan bankalarında biriktirecekti.
Biriken bu dolarlar, borç almak isteyenlere ve ülkelere, ABD ve İngiltere bankalarınca verecekti.
Böylece biriken dolarlar küresel ekonomiye yardım edecek, Amerika da fiyat istikrarını sağlayacaktı.
Böylece petrol almak isteyenler, ABD ve İngiltere bankalarından dolar satın alacak, aldıkları bu dolarlarla petrol satın alacaklardı.
Çünkü böylece, herkes için dolar gereksinmesi ortaya çıkacaktı.
Bu işin arkasında, Suudileri tehdit eden bir durum yoktu. Kissinger planı mükemmel bir şekilde işledi.
43 yıl sonra tekerlek boşa çıktı. Dünyada dolara olan güven düştü.
Çin petrol satmak isteyen ülkelere, isterlerse, Yuan ile ödeme yapacağını bildirdi.
Sözü edilen Yuan, altına konvertibilite edilmiş Yuan olduğu için, dolara göre daha güvenilir bir karşılık buldu.
Çin Rusya’dan petrol alıyor. Altına konvertibl Yuan veriyor. Keza İran petrolünü Yuan karşılığında satıyor.
Yuan majör rezerv para olmamasına karşın Şangay altın borsasında, değişim yaparak petrol alımını gerçekleştiriyor.
Böylece petrol, Yuan ve altın yoluyla doları elimine etmiş oluyor.
BRİCS ülkeleri Çin’in petrol-yuan-altın antlaşmasını onayladılar.
Venezüella da bu antlaşmayı imzaladı.
Rusya dünyada petrol ihraç eden ikinci Venezüella yedinci ülkedir.
Diğer petrol ihraç eden ülkelerin de bu antlaşmayı imzalaması beklenmektedir.
Böylece Kissinger’ın 1974’den beri yürürlükte olan petro-dolar siteminin sonuna gelinmiş olacaktır.
Dünyada tartışma şudur; dolarla ticaret nasıl sonlandırılır? Yuan ile mi? Altın ile mi? Euro ile mi?
Eğer altın yeniden değişim değeri referansı olursa, Altın’ın onsu 10 bin dola olur diye görüş bildirenler var.
Eğer yeniden altın standardına dönülmek mecburiyetinde kalınırsa, FED’in durumu ne olacak?
Doların referans değeri olmasında güven kayboldukça, BİTCOİN gibi sanal paralar da ortaya çıkmakta ve dolar buradan da zarar görmektedir.
Doların son durumu budur. Altın neden yükseliyor. Dolar neden değer kaybediyor? Sorularının cevabı bu gelişmelerde olduğu bellidir.
Bülent Esinoğlu
bulentesinoglu@gmail.com
