Afrika’dan Amerika’ya… Avrupa’dan Asya’ ya… Avustralya’ ya… Dünyanın her yerinde, el yazılarının ‘okunaksız’ olması tüm doktorların ortak özelliğidir.
Sanırım Türkçe’de de olduğu gibi birçok dilde ‘doktor yazısı’ için ‘Bunu ancak eczacılar okuyabilir’ diye sözler vardır.
Gerçekten de çok az doktorun yazısı okunaklıdır. Ben de bu azınlıkta kalanlardan biriyim.
Yazımı gören pek çok hastamdan ‘Hocam, yazınız hiç de doktor yazısına benzemiyor’ esprisini duyarım.
Ben reçeteyi çok önemli bir belge olarak görürüm; yazımın okunaklı olması kadar ‘güzel’ olmasına da önem veririm.
Bir kere reçetenin okunaklı olması zaruridir. Yanlış okumalar hastalara yanlış ilaçların verilmesine veya yanlış dozların uygulanmasına neden olabilir. Bunun sonucu hastalar tedaviden yarar sağlamayacakları gibi, hatta büsbütün zarar bile görebilirler.
Reçetedeki yazının ‘güzel’ olması da bence hastaya verilen önemin, ona duyulan saygının bir ifadesidir. Hastalarımın ellerinde gördüğüm, kargacık-burgacık yazılmış, çok zor okunan veya bazen okunması hiçbir şekilde mümkün olmayan, karalanmış gibi reçeteler bana hastaya değer verilmemiş, saygısızlık yapılmış hissi verir.
Bu arada nadir de olsa, daktilo ile yazılmış reçeteler de görüyorum. Bunlar da, hastalarına saygı duyan, işlerini önemseyen, ama ne yaparsa yapsın el yazısı gerçekten kötü ve okunaksız olabilen meslektaşlarımın saygı duyulacak bir uygulaması.
DOZ VE KULLANIM ŞEKLİ
Reçetelerde ilaç isimlerinin okunaklı ve doğru olarak yazılması kadar önemli bir başka özellik de ilaçların dozları ve kullanma şekillerinin de mutlaka özenle belirtilmiş olmasıdır.
Birçok ilacın aynı isimli, ama farklı dozajlı şekilleri olduğu gibi, farklı miktarlı formları da vardır. Bunun için ilacın dozu (meselâ, kaç gram veya miligram… olduğu) ve miktarı (meselâ, 10 tablet veya 20 tablet…. gibi) okunaklı olarak yazılmalıdır.
İlacın nasıl kullanılacağı da çok önemlidir. Günde kaç kere alınacağı, tedavi süresi, yemek zamanlarıyla ilişkisi (aç, tok, yemek arası…) ve hastanın başka ilaçları varsa bunların hangisinin önce, sonra veya aynı zamanda mı alınacakları da reçetede belirtilmelidir.
DOKTOR YAZISI NEDEN OKUNAKLI DEĞİLDİR
Doktorların yazılarının okunaklı olmamasının çeşitli nedenleri var.
Bunlar içinde her halde en mantıklı olanı, doktorların ilaç isimlerinin yazılışlarını tam bilmedikleri için, baş harfini ve birkaç harfini yazıp gerisini çiziktirdikleri şeklindeki açıklamadır. Çünkü, bazı ilaç isimlerini doğru yazmak gerçekten zordur; pek çok sessiz harf yan yanadır.
Bir başka neden olarak da, doktorların reçete yazarken zaman yitirmemek için çala kalem yazdıkları söylenir. Gerçekten de devlet hastaneleri polikliniklerinde günde 100’ e yakın hasta bakan hekimlerden özene bezene yazılmış bir reçeteyi kimse beklemez her hâlde.
Bizim zamanımızda ve tabii bizden önceki yıllarda şimdiki kadar bol kitap, dergi… gibi tıbbi kaynak olmadığı için tıp öğrencileri derslerde not tutmak, hocanın ağzından çıkan her sözü kaydetmek zorundaydılar. İşte bu her şeyi hızlı yazmanın yazıları kötüleştirdiği de söylenir.
Oysa tıp fakültesi öğrencileri yıllardan beri eskisi gibi not tutmadıkları hâlde, yeni doktorların yazılarının da ‘büyüklerininkinden’ farkı olmamasını nasıl açıklamalı bilemiyorum.
ÇARE: ELEKTRONİK REÇETE
Hastaların zarar görmemesi için, doktorun da eczacının da zorda kalmaması için okunaklı doktor yazısı şart. Bu sorun için belki farklı öneriler ileri sürülebilir, ama bana kalırsa bunun en kolay ve kesin çözümü, en kısa zamanda elektronik reçete, yani e-reçeteye geçilmesi ile mümkün olacak.
Bence bunlar bir iki seneye kadar hem dünyada hem Türkiyede gerçekleşir.