Devlet memurlarının kendilerinin veya eşlerinin doğum yapması halinde ne gibi hakları olduğu konusunda birçok soru geliyor. Bu yazımızı devlet memurlarının ana yada baba olmaları halinde kullanabilecekleri kanuni haklarına ayırdık.
Kadın Memurun 18 Haftaya Kadar “Gebelik İzni”
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre kadın memura; doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı hafta süreyle analık izni verilir. Çoğul gebelik durumunda, doğum öncesi sekiz haftalık analık izni süresine iki hafta eklenir.
Ancak beklenen doğum tarihinden sekiz hafta öncesine kadar sağlık durumunun çalışmaya uygun olduğunu tabip raporuyla belgeleyen kadın memur, isteği hâlinde doğumdan önceki üç haftaya kadar kurumunda çalışabilir. Bu durumda, doğum öncesinde bu rapora dayanarak fiilen çalıştığı süreler doğum sonrası analık izni süresine eklenir.
Doğumun erken gerçekleşmesi sebebiyle, doğum öncesi analık izninin kullanılamayan bölümü de doğum sonrası analık izni süresine ilave edilir.
Doğumda veya doğum sonrasında analık izni kullanılırken annenin ölümü hâlinde, isteği üzerine memur olan babaya anne için öngörülen süre kadar izin verilir.
Hamile Memurlara Gece Vardiyası Verilmez
Kadın memurlara; tabip raporunda belirtilmesi hâlinde hamileliğin yirmidördüncü haftasından önce ve her hâlde hamileliğin yirmidördüncü haftasından itibaren ve doğumdan sonraki bir yıl süreyle gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez.
Özürlü memurlara da isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez. (657, m. 101).
Kocaya da “Babalık İzni”
Memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hâllerinde isteği üzerine yedi gün izin verilir (657, m. 104).
Yıllık izin ve mazeret izinleri sırasında fiili çalışmaya bağlı her türlü ödemeler hariç malî haklar ile sosyal yardımlara dokunulmaz (657, m. 104).
Süt İznini Nasıl Kullanacağını Memur Kendisi Belirler
Kadın memura, çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde birbuçuk saat süt izni verilir. Süt izni doğum çocuğun emzirilmesi için tanınan bir haktır.
Süt izninin hangi saatler arasında ve günde kaç kez kullanılacağı hususunda, kanun amirlere inisitatif tanımamıştır. Süt iznini nasıl kullanacağı konusunda kadın memurun tercihi esastır.
Belirtelim ki buradaki izin hakları aday memur olma halinde de geçerlidir. Aday memur olunması doğum dolayısıyla mazeret izni almaya engel değildir.
Erkeğe de “2 Yıl Çocuk Bakım İzni” Var
Doğum yapan memura, 16 ile 18 haftalık doğum izinden sonra analık izni süresinin bitiminden; eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine yirmidört aya yani 2 yılı kadar aylıksız izin verilmesi kanunun emridir (657 m. 108).
Bu iznin tek şartı memurun istemesidir. Kanun isteği halinde iznin verilmesini amirin uygun görmesine bırakmamış, verilmesini amir hüküm olarak düzenlenmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu iki yıllık izin hakkını doğan çocuğun bakımı için tanımıştır. Burada yanlış bilindiğinin aksine 2 yıllık izin süresi yalnızca kadın memura özgü değildir. Kanun çocuk bakımından her iki eşi de sorumlu görmüş, bu doğrultuda yalnızca anaya değil ayni zamanda babaya da iki yıla kadar izin alarak çocuğuna bakma hakkı tanımıştır.
Çocuğu Olan Memura “Çocuk Parası” Var
Devlet memurlarından çocuğu dünyaya gelenlere 2500 gösterge rakamının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktarda doğum yardımı ödeneği verilir.
Memur aylık katsayısı her yıl değişmektedir 01.01.2013-30.06.2013 tarihleri arasında ek gösterge rakamlarının aylık tutarlara çevrilmesinde uygulanacak aylık katsayı (0,073837)’dır. Buna göre çocuğu doğan memura 184,59 TL ödenek verilir.
Ana ve babanın her ikisi de devlet memuru iseler ödenek yalnız babaya verilir. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği yapılan doğum yardımı ödeneği daha yüksek ise, memur olan eşe ayrıca doğum yardımı ödeneği ödenmez, daha düşük ise yalnız aradaki fark ödenir.
Mahkemelerce verilen ayrılık süresi içinde doğan çocuklar içinde bu yardım anaya verilmektedir. Doğum yardımı ödeneği hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ve ödeme emri aranmaksızın saymanlarca derhal ödenir. Bu yardım borç için haczedilemez (m. 207).
