EGE İhracatçı Birlikleri’nde, Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği’nin toplantısındayız. Bu olağan bir toplantı değil. Yönetim Kurulu Başkanı Jak Galiko, yönetim kurulu üyelerini yanına alarak, bir grup gazeteciyle sıkıntılarını, duygularını, öngörülerini paylaşmak istemiş.
Galiko, her zamanki samimi, sıcak üslubuyla konuşmaya başladı.
Yönetim kurulu üyeleri de yaşadıkları zor günleri, başlıklar halinde aktardı.
Kimi, “Fiyat veremiyorum, ihracatım duruyor” dedi; kimi, “Zararına satışa daha ne kadar dayanırım bilmiyorum” diyerek sıkıntısını dile getirdi.Galiko’ya takıldım öncelikle.
“Başkan, ihracatçılar iktidara hep ağlayıp sıkıntılarını anlattılar, bugüne kadar dinleyen olmadı. Hatta Başbakan iki yıl kadar önce, ‘Hem ağlayıp hem rekor kırıyorsunuz’ diyerek, bu haykırışları önemsemediğini ortaya koymuştu, şimdi sizi neden dinlesinler?”
Galiko, “Çünkü bu kez üretimin boşluğunu dolduracak bir başka gelir yok. O zaman sıcak para vardı, yabancı sermaye geliyordu, çarklar zaten dönüyordu. Şimdi dinlemek durumundalar” dedi ve anlatmaya devam etti.
* * *
Ege iş dünyasında Jak Galiko’yu hemen herkes yakından tanır. Sözünü budaktan esirgemez, üslubu her şeyden önce samimidir. Kolay susmasa da Galiko doğrulara değinmenin yolunu hep bulur.
Benim Galiko’yu takdirim hem içtenliğinden hem de resmi büyük görme yeteneğinden kaynaklanır
Her şeyden önce iyi bir toplumseverdir Galiko. Yaşadıklarını toplumun geneli için değerlendirmeyi bilir. Dünya finans dünyasını da yakın takip eder.
Galiko, sıkıntıların bu kez yalnızca ihracatçıları bağlamadığı noktasında haklı. Bunu da gayet güzel, rakamlara dayalı ortaya koyuyor:
– Türkiye’nin en büyük pazarı AB ülkeleri ve inanılmaz bir durgunluk yaıyorlar.
– Satış zincirleri fiyatları yükseltmek değil, 2008 fiyatlarının altına çekmeye uğraşmaktadır.
– Geçmişte parasını fonlarda değerlendirenler son bir yıldır, finansal mekanizmalardaki sorunlar nedeniyle hammadde almaya başladılar, fiyatlar talep olmamasına karşın korkunç bir yükselişe geçti.
– 2008’de koyun derisi 5.5 dolardı, bugün 9 dolar.
– Dalgalı kur sisteminde bu durum TL üzerinde büyük bir baskı yaratıyor. Hazine’nin önceki günlerde yapılan 700 milyon dolarlık ihalesine 5 milyar dolar talep gelmesi korkunç birşey.
– Dolar&Avro paritesi 1.48’lerden 1.30 lara gerilemiştir. Doğrudan yüzde 12’lik darbe yedik.
– İç piyasada, eleman ücretleri dahil girdilerin çoğuna sürekli zam geliyor.
– Uzakdoğu pazarında ise rakipler fiyatlarını düşürüyorlar.
Evet, “Gelin de bu denklemi çözün” diyor Jak Galiko.
2010 zorlu geçecek, daha global krizin sıkıntılarından kurtulamayan Türk ihracat ve üretim dünyasından önümüzdeki günlerde sesler yeniden yükselebilir demiştik, geçtiğimiz günlerde.
Bugün dericiler dile getirmeye başladılar, yarın zincir uzayıp gidebilir. Ancak asıl Jak Galiko’nun üzerine basa basa durduğu yere bakmak önemli.
“Oğlumu geçen gün 40 yıllık mal aldığım yabancı bir dostum aradı. ‘Mark dedi, 2008 fiyatları vermezsen, artık Çin’den, Yeni Zelanda’dan mal almak zorundayız. Kusura bakma ve unutma dostluğumuz baki!’ Cidden tehlikeli bir döneme girdik. Ben bu ülkede üretim ve ihracatın yerine kim, nasıl bir gelir koyacak, çok merak ediyorum.”“MB, kur sepetini genişletmeli”
JAK Galiko, öncelikle kur sepetinin günlük 350 kuruştan 400 kuruşa çıkarılmasının ve bu yolla Türk Lirası’nın aşırı değerlenmesinin önüne geçileceğine inandıklarını belirtiyor.
Yaşadıkları sıkıntıları geçenlerde İzmir Milletvekili, Savunma Bakanı Vecdi Gönül’e anlattıklarını, kendisinin, “Ben de sizin gibi düşünüyorum, bunları Ali Babacan duymalı, ona muhakkak anlatın” dediğini söyleyen Galiko’nun, Türkiye’nin neden düşük kur politikasından vazgeçemediğine dair görüşü de dikkat çekici:
“Türk sanayisi ve ihracatı çoğunlukla büyüklerin elinde ve onlar sürekli yatırım yaparak dövizle borçlanıyorlar. 90 milyar doların üzerinde kredi borçları var. Endirekt olarak onları da korumak için bu sistem sürdürülüyor. Oysa paylaşım yapmanız lazım. Bu ülkede yalnızca büyük oyuncular yok…”
