1982 Anayasası’nda Yapılan Değişiklikler (v)
HSYK’NIN YAPISI
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) yeniden yapılandırılacak. HSYK’nın halen 7 olan üye sayısı 22′e, 5 olan yedek üye sayısı ise 12′a çıkarılacak. HSYK, 3 daire halinde çalışacak. HSYK’nın Başkanı, Adalet Bakanı olmaya devam edecek. Adalet Bakanlığı Müsteşarının Kurulda yer alması uygulaması da sürecek.
Kurulun, 4 asıl üyesi, yüksek öğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca; 3 asıl ve 3 yedek üyesi, Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca; 2 asıl ve 2 yedek üyesi, Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca; 1 asıl ve 1 yedek üyesi, Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından; 7 asıl ve 4 yedek üyesi, birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından adli yargı hakim ve savcılarınca; 3 asıl ve 2 yedek üyesi idari yargı hakim ve savcıları arasından idari yargı hakim ve savcılarınca dört yıl için seçilecek. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilecek.
Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki 60 gün içinde yapılacak. Kurulun “meslekten çıkarma” cezasına ilişkin kararlarına itiraz yolu getirilecek. Kurulun diğer kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamayacak. HSYK’nın mevcut asıl ve yedek üyelerinin görevleri, seçildikleri sürenin sonuna kadar devam edecek.
GEÇİCİ 15. MADDE
“Ekonomik ve Sosyal Konsey” Anayasa kapsamına alınacak. 12 Eylül dönemindeki Milli Güvenlik Konseyi üyeleri ile bu dönemde kurulan hükümetler ve Danışma Meclisi’nde görev alanların yargılanmasını önleyen geçici 15. maddesi yürürlükten kaldırıldı.
12 Eylül 2010 tarihli referandum “Türkiye geneli” sonuçları:
Evet: %57.94, (21,874,192) oy Hayır: %42.06, (15,878,206) oy
Toplam Sandık Sayısı:151,870 Açılan Sandık Sayısı: 151,870
Geçersiz Oy Sayısı: 713,226 Toplam Oy Sayısı: 37,752,398
Anayasa’lara ilişkin referandum hakkında genel bilgi:
Türkiye’de anayasal düzenlemelere ilişkin ilk referandum, 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesinin ardından hazırlanan 1961 Anayasası için yapıldı.
9 Temmuz 1961’deki halk oylaması ile Anayasa yüzde 38,3 ‘‘Hayır” oyuna karşılık yüzde 61,7 ‘‘Evet” oyuyla kabul edildi.
Türkiye, ikinci kez ”1982 Anayasası’nın” halkoyuna sunulması üzerine sandık başına gitti. İkinci referandum, 1980 askeri müdahalesinin ardından hazırlanan 1982 Anayasası için 7 Kasım 1982’de yapıldı. Halkoylamasına, 18 milyon 885 bin 488 seçmen katıldı. 17 milyon 215 bin 559 seçmen ”Kabul” (yüzde 91,37), 1 milyon 626 bin 431 seçmen de ”Red” (% 8,63) oyu kullandı. 1982 Anayasası, sonuçların açıklanmasıyla 9 Kasım 1982’de yürürlüğe girdi.
Değişiklikler ve referandum
3. halkoylaması, 1982 Anayasası’nın Geçici 4. Maddesi ile getirilen siyasi yasakların kalkıp kalkmaması konusunda 6 Eylül 1987’de yapıldı. YSK, halkoylaması sonuçlarını 12 Eylül 1987’de açıkladı. Halkoylamasına 24 milyon 436 bin 821 seçmen katıldı. Geçerli 23 milyon 347 bin 856 oydan, 11 milyon 711 bin 461’i ”Evet”, 11 milyon 636 bin 395’i ”Hayır” çıktı.
Böylece, Geçici 4. Madde yürürlükten kalktı.
Türkiye’nin 4. kez önüne getirilen halkoylaması sandığının konusu ise Anayasa’nın 127. maddesindeki yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması oldu. Bu halkoylaması, 25 Eylül 1988’de yapıldı. Seçmenlerin yüzde 65’i değişiklik için ”Hayır”, yüzde 35’i ”Evet” oyu kullandı. Böylece yerel seçimlerin erkene alınması için Anayasa’nın 127. maddesindeki değişiklik kabul edilmedi ve 13 Kasım 1988 olarak öngörülen erken yerel seçim yapılmadı.
Anayasal metinlere ilişkin 5. halkoylaması ise 21 Ekim 2007’de yapıldı.
Cumhurbaşkanının halk tarafından ve 5 artı 5 sistemiyle seçilmesini öngören düzenlemenin de arasında yer aldığı Anayasa değişiklikleri, 22 Temmuz Pazar günü yapılan milletvekili genel seçimi ile halkoyuna sunuldu.
Referandum süreci durdu
Bu arada, Anayasa’nın ”Başlangıç” metni ile 33 maddesinde değişiklik yapan yasa, 3 Ekim 2001 tarihinde TBMM’de kabul edildi. Dönemin Cumhurbaşkanı A. Necdet Sezer, yasanın 32 maddesini onayladı, yasanın ”milletvekili ödenek ve yolluklarını” düzenleyen 27. maddesini ise halkoyuna sunma kararı aldı. Yasa, 27. madde dışında, 17 Ekim 2001’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Anayasa değişikliğine ilişkin yasanın 27. maddesi ise yaşanan tartışmalardan sonra 22 Ekim 2001 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Böylece, 120 günlük referandum süreci başlamış oldu.
Ancak, söz konusu madde ile ilgili olarak, TBMM’de tekrar Anayasa değişikliğine gidildi. Anayasa’nın 86. maddesinde değişiklik yapan yeni düzenleme, 1 Aralık 2001’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Böylece, Cumhurbaşkanı Sezer’in önceki değişiklik metnini referanduma götürme kararının konusu ortadan kalkmış oldu.
