1/2
Memleketimden İnsan Manzaraları 509
CENNETTEN ÇIKMIŞ BU MÜBÂREK!
Haftalık söyleşimi yazmak için oturmuştum ki, kalemi almadan elime bir not düştü telefonuma. Merak edip açtım. Şöyle diyordu aynen; “Antepli Hacının Oğlu” adresli ileti:
“Anlayın Artık!
SÜMER ATASÖZÜ:
Çobanın kaval sesine kanıp yaylaya gittiğini sanan koyunlar,
mezbahaya gittiğini hiçbir zaman anlayamadılar.”
Bu güzel atasözünün altına değerli şairimiz Nâzım’ın ezberimde olan “Dünyanın En Tuhaf Mahlûku” adlı şiirinden şu dizeleri yazmak geldi içimden:
“Koyun gibisin kardeşim,
kaldırınca gocuklu celep sopasını
sürüye katılıverirsin hemen.
Ve âdeta mağrur
koşarsın salhaneye.
Dünyanın en tuhaf mahlûkusun yâni!
Hani şu deryâ içre olup
deryâyı bilmeyen balıktan da tuhaf…”
“Salhane” kesimevi, yani mezbaha demek… Şairimiz, Sümer atasözünü şiirleştirmiş; böyle bir atasözü olduğunu bilmeden. “Kim ki, ‘Yeni bir söz söyledim.’ der; sözlerin en eskisini yinelemiş olur.” özdeyişi, bir kez daha kanıtlamış oluyor doğruluğunu.
Sümer atasözü ile Nâzım’ın dizelerini birlikte tıkladım; birçok dostuma. Ve onlar görüş birliğinde olduğumuzu belirtip Nâzım’a sevgi ve saygılarını bildirdiler; arka arkaya.
Derken bir ileti daha… Kimden mi?
Uzun yıllardır Berlin’de yaşayan Dicle mezunu öğretmen Necmettin Çivivlibal’dan… Birlikte okuyalım:
“1973 yılında 3 öğretmen arkadaşımla Doğu Berlin’e gittik. Alexsender Plaz’da bir kahvede otururken, masamızdaki boş yere karı-koca iki Doğu Berlinli oturdu. Selamlaştık. Sordukları sorulara kırık dökük Almancamızla öğretmen olduğumuzu, Batı Berlin Konsolosluğunda çalıştığımızı söyledik. Adamın yüzü bir anda buruştu; âdeta kızarak:
“Nâzım Hikmet’i neden kovdunuz?” diye sordu.
Buna ne cevap verilir?”
Ben olsam ne derdim; diye düşünüp şöyle yazıp tıkladım:
“Yurdunu ve ulusunu hepimizden daha çok sevdiği için kovduk!” derdim.
Dicle’deki birçok öğrencimiz gibi Sevgili Çivilibal’ın anadili de Kürtçe idi. İlkokula gidinceye dek de hiç Türkçe bilmiyormuş.
2/2
Bahçelerine giden yol, köylerindeki jandarma karakolunun önünden geçermiş. Türkçe bilmediğinden, bahçelerine her gidişte jandarmaların sorularına
yanıt veremediği için hep tokat yiyen bu meslektaşım, bu kez şu notu gönderdi:
“Aslında çok şey söylemek istiyorduk; ama yabancı bir dil var ya!.. Aklıma ilk kez Türkçe gelir. Birilerinin bana Türkçe bir şey sormaması için köşe bucak kaçtığım çocukluk günlerimi hiç mi hiç unutamam.”
Bildiğim kadarıyla sevgili Çivilibal’ın özellikle Dicle’ye gelmeden önceki özyaşam öyküsü de acı bir roman…
Halkımızın, “Cennetten çıkma” diye övgüyle söz ettiği dayak öteden beri yaygındır ülkemizde. Ailede, okulda, askerlikte, karakolda… Yazar Bahattin Gemici, 12 Mart döneminin o civcivli günlerinde Hasanoğlan’da öğrencidir. O günleri şöyle anlatır; Hasanoğlan Ateşi adlı eserinde:
“Okul içinde ve çevresindeki duvarların dışında bekçiler dolaşıyordu. Bekçiler köy kahvesine giden, yollarda sigara içen öğrencileri yakalıyor, köyde bekleyen jandarmalara teslim ediyorlardı. Jiplerle Elmadağ Karakoluna götürülen öğrenciler, iyi bir dayaktan geçiriliyordu.”
Bir gün Gemici duvarlar üzerinde bulunan dikenli teller arasında yola atlar. Onu gören iki bekçi, “Niçin duvardan atladın?” diye yakalar. Köydeki bakkaldan diş macunu almak istediğini söylese de dinlemeyip birkaç arkadaşıyla birlikte jandarmaya teslim ederler. Bir başçavuş ve iki askerin bulunduğu cemseye beş öğrenci bindirilir. Dört, beş kilometre sonra araç durdurulur. Askerler sorgulamaya başlar öğrencileri. Sorarlar ama yanıtları dinlemeden, “Ne duruyorsun? Yapıştırsana!” diye emreder başçavuş. “Emredersiniz!” diyen askerler, sırayla yapıştırırlar tokadı öğrencilere. Gemici’nin burnu kanamaya başlar. Yazar, şöyle noktalar bu bölümü:
“Başçavuş arabaya kan bulaştıracağımı düşünerek beni kovdu. Yürüyerek okula gittim. Diğer arkadaşların kahvede tavla ve kâğıt oynamaktan başka bir kabahatleri yoktu. Ertesi sabah okula getirilen ve yere bastıkça inleyen bu arkadaşları görünce içim acıdı.”
Türkçe bilmediği için sorulan soruya yanıt veremeyen 5-6 yaşındaki Necmettin Çivilibal’a tokat atan jandarma, 16-17 yaşında üstelik bülbül gibi konuşan Bahattin Gemici’ye niçin tokat atmasın ki!
Bir şanssızlık sonucu burnu kanamış da Elmadağ Karakolunda bir gece yatma fırsatını kaybetmiş yazar. Yoksa o da arkadaşları gibi ömür boyu unutamayacağı güzel bir ders alacaktı orada!
İyi ki cennetten çıkmış bu dayak!
Ya orada kalsaydı da yararlanamasaydık bu nimetten, ne olurdu hâlimiz bizim?
Hüseyin ERKAN
0535 371 74 83
