İşyerinde sosyal ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla çalışanların ödül ve teşvik yoluyla motive edilmesi birçok işyerinde tercih edilen uygulamalardan biridir. Doğum günü gibi anlamlı günlerde çalışanlara hediyeler verilmektedir. Bu tür hediyeler kimi zaman ayni niteliktedir; kimi zaman da altın hediyesi, prim, ikramiye gibi para değerine sahiptir.
Bazı işyerlerinde sosyal yardım amaçlı olarak bayram, yılbaşı, özel günler ve belirli hizmet yılının tamamlanması nedenleriyle çeyrek, yarım, tam altın verilmektedir. Bu yardımların sosyal güvenlik prime tabi tutulup tutulmayacağı sıkça tartışılan bir konudur.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80. maddesine göre; ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin %30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.
5510 Sayılı Kanun uygulamasına göre altın yardımlarının sigorta primine dahil edilip edilmeyeceği hususunda öncelikle bu altın yardımlarının ne amaçla verildiğine bakılmalıdır.
Altının günlük değeri vardır ve her an piyasada kolayca nakde çevrilebilmektedir. Bu sayede altın yardımı satın alma alternatifi sağlamaktadır.
Sosyal ve kişisel bir ihtiyacın karşılanması maksadıyla verilmemiş olsa da tıpkı para gibi alışverişte kullanılabilecek bir ödeme aracı olması nedeniyle altın yardımlarının, sigorta primine esas kazanç tutarına dâhil edilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla altın yardımları bir nakdi ödeme aracı olarak kabul edilmelidir.
Ancak doğum ve evlenme gibi nedenlerle verilen altınlar bu kural dışındadır. 5510 Sayılı Kanun hükmünde göre, doğum ve evlenme yardımları prime esas kazançtan muaf tutulmuştur. Bu günler için verilen altın yardımları sigorta primine tabi tutulmayacaktır. Diğer bir deyişle, doğum ve evlenme gibi nedenlerle verilen altınlar için SGK primi kesilmeyecektir.
Doğum ve evlenme dışında verilen altın hediyeleri içinse durum farklıdır. İşyerinde bayram, yılbaşı, özel günler ve belirli hizmet yılının tamamlanması gibi nedenlerle altın yardımları verilmektedir. Bu amaçlar dahilinde verilen altın yardımları, 5510 Sayılı Kanun’da özel olarak sayılmadığından sigorta primine tabi tutulacaktır.
Doğum ve evlenme gibi nedenler dışında verilen altın hediyelerinde sigorta primine tabi tutulacak miktar Merkez Bankası satış fiyatlarına göre belirlenecektir. Altının verildiği ayın son günündeki Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden hesaplanacak miktar, sigorta primine esas kazanç tutarına dâhil edilecektir.
