İş Kanunu esas itibariyle esnek çalışma düzenine uygun bir çalışma rejimine sahip değildir.
Çalışma şekli ana hatlarıyla; günlük, haftalık, aylık ve yıllık çalışma süresinin mutlak olarak belirlenmesi üzerine kurulmuştur.
Çalışma süreleri İş Kanunu kapsamında haftada 45 saat olarak belirlenmiştir. İşyeri uygulamaları saklı kalmak kaydıyla çalışma süreleri tespit edilirken ara dinlenme süreleri hariç fiili çalışma süresi tespit edilmelidir.
Ara dinlenmesi süreleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir;
· Dört saat veya daha kısa süreli işlerde on beş dakika,
· Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,
· Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat,
İş sözleşmesi ve çalışma koşullarını belirleyen yazılı evraklarda aksine hüküm yoksa haftanın iş günlerine eşit olarak dağıtıldığı kabul edilmektedir. Altıncı çalışmayı takip eden yedinci gün mutlak olarak hafta tatili olduğundan, İş Kanununda işgünü kavramı altı günden oluşmakta olup, çalışma süresi esas itibariyle 6 gün ve günde 7,5 saattir.
Çağrı üzerine çalışma şekli, yazılı sözleşme ile işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisi olarak tanımlanmaktadır.
Çağrı üzerine çalışma genellikle inşaatlarda, tarım işlerinde, otellerde, restoranlarda ve eğlence yerlerinde görülen bir çalışma türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tür çalışmalarda, işçilerin ücretleri 4857 sayılı İş Kanunu’na konan özel bir hükümle koruma altına alınmıştır.
Çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmi süreli bir iş sözleşmesidir ve bu nedenle işyeri koşullarına göre belirlenen haftalık çalışma sürelerinin 2/3’ünden fazla olacak şekilde düzenlenememektedir.
İşçiden iş görme borcunu yerine getirmesini çağrı yoluyla talep hakkına sahip olan işverenin, bu çağrıyı, aksi kararlaştırılmadıkça, işçinin çalışacağı zamandan en az dört gün önce yapmak zorunda olduğu, süreye uygun çağrı üzerine işçi iş görme edimini yerine getirmekle yükümlü olduğu, sözleşmede günlük çalışma süresi kararlaştırılmamış ise, işveren her çağrıda işçiyi günde en az dört saat üst üste çalıştırmak zorunda olduğu da hüküm altına alınarak çağrı üzerine çalışmanın hangi hallerde söz konusu olacağı, işçi ve işveren için bu sözleşmeye dayalı hak ve yükümlülükleri düzenlenmiştir.
Çağrı üzerine çalışma modelinde taraflar hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını belirleyebilirler. Ancak bu sürenin belirlenmediği takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır.
Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın belirlenen saat ücretine ücrete hak kazanacaktır.
İşçiden iş görme borcunu yerine getirmesini çağrı yoluyla talep hakkına sahip olan işveren, bu çağrıyı, aksi kararlaştırılmadıkça, işçinin çalışacağı zamandan en az dört gün önce yapmak zorundadır. Aksi kararlaştırıldığında ise işveren çalışanı belirlenen süre kadar önce işe çağırabilmektedir.
Süreye uygun çağrı üzerine işçi iş görme edimini yerine getirmekle yükümlü olacaktır.
Sözleşmede günlük çalışma süresi kararlaştırılmamış ise, işveren her çağrıda işçiyi günde en az dört saat üst üste çalıştırmak zorundadır. Ancak aksi kararlaştırılmışsa, çalışma süresi günde 1 saat olarak dahi belirlenebilir.
