2008 yılında sosyal güvenlik reformu ile getirilen önemli düzenlemelerden birisi de, halk arasında bilinen adıyla beş puan teşviki idi. 5510 Sayılı Kanunun 81’inci maddesinin “ı” bendine göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarın Hazine ve Maliye Bakanlığınca karşılanabilmesi için işverenlerin Kuruma yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmama şartı getirilmişti.
Yapılan bu düzenleme ile hem işverenlerin prim ödeme alışkanlıkları sağlanmış ve teşvik edilmiş, hem de işverenlere rekabet etme ve maliyet avantajı sağlanmıştır.
Gerçekten her zaman uzmanlarca tüm kamu kurumlarına örnek gösterilen bu düzenleme bir yandan SGK’nın prim tahsilat kabiliyetini artırmış, öte yandan da işverenler yönünden istihdam maliyetlerini düşürdüğünden kayıtlı istihdam teşvik edilmiştir.
Ancak bu doğru uygulama anlayamadığımız bir nedenle değiştirilmekte olup, 5 puanlık teşvikten yararlanabilmek için işverenin borcun bulunup bulunmadığı işyeri bazında kontrol edilirken SGK tarafından yayımlanan 2021/26 Genelge ile 2021 Eylül ayından itibaren işverenlerin Türkiye genelindeki tüm işyerleri için borç sorgulaması yapılacağı duyurulmuştur.
Binlerce SGK işyeri olan çok şubeli şirketlerin herhangi bir işyeri dosyasında 20-30 TL gibi çok cüzi miktarda bir borç varsa borcu bulunmayan Türkiye genelindeki diğer işyerleri için dahi 5 puanlık destekten yararlanamayacaktır. Gerek aynı ilde gerekse Türkiye genelinde birden fazla SGK da işyeri dosyası olan işverenlerin beş puanlık destekten yararlanabilmesi için Türkiye genelindeki tüm işyerlerine ait borçlarını ödemeleri gerekmektedir.
13 yıldır uygulanan ve gayet doğru bir düzenlemenin SGK tarafından hangi gerekçeyle değiştirildiğini anlayabilmiş değilim.
İşverenlerin Muhtasar Ve Prim Hizmet Beyannamelerini 5510 kanun türünü seçmek suretiyle Kuruma göndermeleri sırasında, işverenin Türkiye genelindeki tüm işyerlerinin yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunup bulunmadığı sistem tarafından sorgulanacak ve herhangi bir işyerinden kaynaklı yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunması halinde işverenin Türkiye genelindeki hiç bir işyerinden 5510 kanun türünü seçmesi mümkün bulunmayacak.
Bununla birlikte, borçları bulunan işverenler, borçlarının tamamını ödemeleri veya söz konusu borçların çeşitli kanunlar gereğince yeniden yapılandırmaları veya 6183/48 inci maddesine istinaden tecil ve taksitlendirmeleri durumunda indirimden, yasal verilme süresi sona ermemiş ilk muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden başlanılarak Türkiye genelinde indirim kapsamına giren tüm işyerlerinden yararlanabilecekler.
İşverenin Türkiye genelinde yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunup bulunmadığının tespiti sırasında, işverenlerin SGK nezdinde kendi adına tescil edilmiş tüm işyerlerinden ve kendi adına tescil edilmiş tüm alt işverenliklerinden kaynaklanan yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçları sorgulanacak. Bu sorgulama gerçek kişi işverenlerde T.C. Kimlik Numarası, tüzel kişi işverenlerde vergi kimlik numarası esas alınmak suretiyle yapılacak.
İşverenin, kendi adına tescil edilmiş işyerleri ve alt işverenlikleri haricinde ortak, üst düzey yönetici ve işveren vekili olarak işlem gördüğü işyerleri ile işverenin gerçek kişi olması halinde kendi sigortalılığından kaynaklanan 5510/4-1-b kapsamındaki ve 5510/60-g kapsamındaki yasal ödeme süresi geçmiş prim borçları sorgulanmayacak.
Aynı zamanda Türkiye geneli yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi ve idari para cezası ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunan işverenler malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinde beş puanlık indirimden yararlanamayacağı gibi, bu işverenlerin ilave altı puanlık indirimden de yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır.
Ancak işverenin herhangi bir işyeri dosyasında yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunması halinde ise, beş puanlık indirim uygulanmaksızın sadece ilgili kanunlarda yer alan prim teşviklerinden, yararlanılabilecek.
Aslında bu değişiklik işverenlerle beraber SGK personelini de çok ciddi olumsuz etkileyecek. Sistemsel veya başka nedenlerle borçlu olmadığı halde borçluymuş görünmesinden dolayı teşviklerden yararlanmak isteyen ve aslında borcu olmayıp ekranda borçlu görünen işverenlerin getireceği yoğunluğu düşünmek bile istemiyorum.
İşveren ve çalışanların pandemi koşullarında moral ve motivasyona ihtiyacı var. Umarım bu sorun başlamadan sağduyu ile çözülür, bu yanlış uygulamadan dönülür. Hem SGK personeli ve hem de işverenler için 13 yıldan beri uygulanageldiği gibi işyeri bazında 5510 teşviki uygulanmasına devam edilir.
