Bağ-Kur’luyu “Oda Zulmünden” Kurtarın

Esnaflık yapanlar, Bağ-Kur (şimdiki 4/b) sigortalısı sayılmaktadır.

Eski 1479 sayılı kanunda yapılan değişikliklere göre zorunlu Bağ-Kur sigortalısı olma koşulları zaman zaman değiştirilmiş olup istisnaları dışında kısaca,

-Bağ-Kur’un ilk kez faaliyete geçtiği 01.10.1972 tarihi ile 20.04.1982 tarihleri arasında sadece meslek kuruluşu kayıtları (Meslek odaları kayıtları),

 -20.04.1982-22.03.1985 döneminde gelir vergisine tabi olanlar için vergi kaydı, gelir vergisinden muaf olanlar için meslek kuruluşu kayıtları,

-22.03.1985-04.10.2000 tarihleri arasında vergi, meslek kuruluşu kaydı veya ticaret sicil kaydından herhangi biri;

-04.10.2000 tarihinden itibaren ise vergi mükellefi olanlar için vergi kaydı, vergiden muaf olanlar için ise meslek kuruluşu kayıtları,

zorunlu sigortalılık için gerekli şart olarak öngörülmüştür.

***

Oda kaydını kapatmama cezası

Buraya kadar bir sorun yok. Ancak, yasal mevzuat konusunda bilgi sahibi olmayan küçük esnafın vergi kaydını kapatmasına rağmen oda kaydını kapatmayı unutması sık karşılaşılan bir durumdur. Yani, işyerini kapatan esnaf vergi kaydı yanında meslek odası kaydını da kapatmayı unutmaktadır. Oda kaydı kapatılmadığı için de ticareti terk eden esnafların Bağ-Kur kaydı devam ettirilmektedir.

İşte esnaflığı terk etmesine rağmen oda kaydını kapattırmadığı için bilahare SGK tarafından oda kaydı talep edilmektedir. Bunu fırsat bilen odalar da “aidat” adı altında fahiş tutarlarda bedeller talep etmektedir.

Yani, sırf oda kaydını kapatmadığı için esnaf SGK tarafından odaların insafına terk edilmektedir.

***

Esnaf odalarına SGK kıyağı

Bağ-Kur bağımsız çalışan esnaflarla ilgili kurum olduğundan zamanında esnaf odaları ve birlikler doğal olarak bağ-kur mevzuatının oluşumunda gerek kulisleriyle gerekse yaptıkları örgütsel faaliyetleriyle etkili olmuşlardır.

Bağ-Kur uygulamalarında 95/11 no.lu genelge olarak bilinen, Bağ-Kur sigortalılarına isterlerse oda kayıtlarına göre, isterlerse vergi kayıtlarına göre sigortalılık kazandırmaktadır.

Örneğin, 1994 yılında hem vergi hem de meslek odası kaydı başlayan ancak iki yıl sonra yani 1996 yılında vergi kaydını kapatan bir kişinin 2000 yılına kadar oda kaydının devam etmesi halinde,  bu sigortalı isterse Bağ-Kuru sadece vergi kaydının olduğu 1994-1996 yılları arasında geçerli olmasını, oda kaydı olan dönemin sigortalılığını istemeyebilmektedir. Eğer, bu şekilde beyanda bulunmazsa vergi kaydının başladığı 1994 yılından oda kaydının sona erdiği 2000 yılına kadar Bağ-Kur sigortalısı olmaktadır.

Bağ-Kur sigortalılarının Sosyal Güvenlik Kurumuna sigortalılık sürelerinin vergi kaydına göre belirlenmesi için beyan vermeleri, sağlık karnesi başvurusu veya emeklilik müracaatları için esnaf odalarına belge onaylatmaları sırasında kendilerinden aidat v.b. isimlerle yüksek miktarlarda paralar istenilmekte, ödeme yapıncaya kadar da belgeleri onaylanmamaktadır. 

Yani, esnaflığı bırakıp, vergi kaydı dışındaki sürelerin Bağ-Kur primlerini ödemek istemeyen kişilerin esnaf odası kaydını onaylatamamalarından dolayı SGK borcunu da sildirememektedir.

5362 sayılı Kanunda “Yıllık aidatlarını ödemeyen üyelere, ödeme yapılıncaya kadar odaca yapılacak hizmetler ile düzenlenecek ve onanacak belgeler verilmez.” hükmü odaların cesaretini artırmaktadır.

Kıt kanaat geçinen, esnaflığı bırakmak zorunda kalan kişilerin bir de odalara binlerce liralık oda aidatını SGK zoruyla ödetilmesinin hiçbir makul gerekçesi yoktur.

Yapılması gereken, sigortalının vergi kaydına ve çalışmadığına ilişkin beyanına itibar edilmesi ve İş Bırakma formlarındaki oda kaydı şartının kaldırılmasıdır