Okurumuz Olcay Güneş, “25 Eylül 2010 tarihinde yazmış olduğunuz bir yazıda, kadınların ilk sigortalılığından önceki doğumu için doğum borçlanması yapabilir ve emeklilik yaşı geriye gidebilir yazmışsınız. Fakat araştırmamdan sonra sigortalı olmadan önceki doğumlar için doğum borçlanması yapılamayacağıdır. Hatta bu konuyla ilgili Yargıtay da doğum borçlanması yapamaz diye karar vermiş. Sizin yazılarınızı devamlı takip eden ve size güvenen birisi olarak bu konu ile ilgili son durum hangisidir, sizin yazınız doğru mu yanlış mı?” diyor.
5510 Sayılı Kanunun 4/1-a bendi kapsamındaki sigortalılar doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreleri borçlanabileceklerdir. Doğum borçlanması, son 4 yılın en çok yazılan, konuşulan konularından birisi oldu. Uygulamada yaşanan sıkıntılardan dolayı bir çok anne mağdur oldu ve halen kamuoyunda annelerin doğum borçlanması konusunda önemli beklentileri var. Ben de annelerin bu sorunlarını, sıkıntılarını zaman zaman köşemden duyurmaktayım.
Doğum borçlanması, doğum sonrası, rapor süresinde ve ücretsiz izin döneminde çalışmayan veya işten ayrılan annelerin boşta geçen bu süreleri ödeyebilmelerine imkan tanıyan bir düzenleme.
Dolayısıyla özellikle eski yılların gün boşluklarının doldurulmasına imkan tanıdığı için, gün sayısı yeterli olmayan annelere emeklilik hakkı veriyor. Okurumuzun belirttiği yazımda özellikle meslek lisesi stajı olan annelerin sigortalılık öncesi borçlanma hakkından bahsetmişim. Bu hak halen devam ediyor ve Yargıtay’ın verdiği kararla bir ilgisi yok. Yargıtay, sigortalılık öncesi doğumlara borçlanma hakkı vermiyor ama, staj sigortası olanlar zaten mahkemeye gerek kalmadan doğumlarını borçlanabiliyor.
Sigortalılık öncesi doğum borçlanılamıyor
T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun E. 2011/10-311, K. 2011/322 ve T. 18.5.2011 tarih sayılı kararında “5510 Sayılı Kanunun 41/1,a düzenlemesinde, “a” bendinin ilk kısmında yer verilen borçlanma imkanı, çalışırken ücretsiz doğum ya da analık izni kullanılan sürelere ilişkindir ki bu doğal olarak daha önce sigortalı olmayı gerektirdiği ve borçlanma imkanı ise doğrudan ve sadece 4/1, a kapsamındaki sigortalı kadına tanınmış ve borçlanacağı süre doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmayacağı süre olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla bu imkandan yararlanabilmek için de, geçmişte hizmet akdine dayalı olarak zorunlu sigortalılık tescilinin yapılmış olması gerekli sayılmalıdır.
Anılan maddede yer verilen borçlanma imkanının, doğrudan ve açıkça sadece 4/1, a maddesi kapsamındaki sigortalılara tanınmış olması, borçlanma talebinde bulunanın doğum tarihinden önce 4/1-a bendi kapsamında çalışması olgusunun arandığını; bunun da doğal olarak doğumdan önce sigortalı olmayı gerektirdiği açıktır.” deniliyor. Buna göre Yargıtay Hukuk Genel Kurulu bu kararında 4/a bendi kapsamında (SSK’lı) tescil edilmişken yapılan doğumlar sebebiyle çalışılmayan iki yıllık sürelerin borçlanılabileceği, sigortalılık öncesi doğumlar sebebiyle borçlanma yapılamayacağı kabul edilmiştir. Bugüne kadar hep annelerin mağdur edildiği en önemli düzenleme “sigortalılık öncesi doğumlara borçlanma hakkı verilmemesi” idi. Yargıtay görüşü de olumsuz çıkınca annelerin tek umudu TBMM’de yapılacak bir düzenlemeye ve Çalışma Bakanı sayın faruk Çelik’in konuya el atmasına kaldı.
Meslek Lisesi stajyerleri doğumları borçlanabiliyor
3308 sayılı ‘Mesleki Eğitim Kanunu’ kapsamındaki çırak ve öğrenciler, bu staj ve çıraklık döneminde sigortalı oluyorlar. Çıraklık Eğitim Merkezi, Ticaret Meslek Lisesi gibi meslek liselerinde öğrencilik döneminde staj (işletmelerde beceri eğitimi) yapanların, staj sigortası ile normal sigortalı oldukları tarih arasındaki sürede yaptıkları doğumlarda önemli bir avantaj bulunuyor. Yani, önce staj sigortasını başlatıp, normal sigortalı olmadan önce doğum yapanlar bu aradaki doğum süresini borçlanabilecek. Ayrıca bu şekilde borçlanma yapılması halinde, sigortalı başlangıç tarihi de geriye gidecek.
